بهار و تابستان 1403
برگشت به فهرست مقالات |
برگشت به فهرست نسخه ها
گروه علوم و مهندسی جنگل، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تربیت مدرس، نور، ایران
چکیده: (155 مشاهده)
چکیده مبسوط
مقدمه و هدف: شمشاد هیرکانی (Buxus hyrcana Pojark) تنها گونه از جنس شمشاد در جنگل‌های هیرکانی ایران و از معدود درختان پهن‌برگ همیشه سبز جنگل‌های هیرکانی است. پژوهش حاضر در نظر دارد تا تأثیر آفت شبپره شمشاد بر عملکرد پوشش گیاهی روزمینی را در دو دوره پایش 1390 (قبل از آفت شبپره شمشاد) و 1401 (بعد از آفت شبپره شمشاد) در ذخیره‌گاه شمشاد هیرکانی سی‌سنگان مورد ارزیابی قرار دهد.
یافته ها: نمونه برداری از ترکیب پوشش گیاهی در فصل پاییز برای ثبت پوشش پیش بهاره و فصل رویش هنگامی که انتظار می رود اکثر گیاهان در منطقه حضور داشته و به رشد کامل رسیدند در سال 1390 (قبل از شیوع آفت شبپره) و 1401 (پس از شیوع آفت شبپره) انجام شد. اندازه قطعات نمونه مطابق با اندازه قطعه نمونه پیشنهادی برای مطالعه ترکیب فلوریستیکی رویش های جنگلی نواحی معتدله 400 متر مربع (20× 20 متر) در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که تعداد 52 گونه در سال 1390 و تعداد 69 گونه در سال 1401 در پوشش روزمینی در ذخیره گاه شمشاد پارک جنگلی سی سنگان شناسایی شد، که 49 گونه (67 درصد) به طور مشترک در ترکیب پوشش روزمینی در سال 1390 و 1401 حضور داشته، 4 گونه (5 درصد) تنها در سال 1390 و 20 گونه (27 درصد) تنها در پوشش گیاهی روزمینی در 1401 حضور داشتند. بررسی طیف بیولوژیک عناصر گیاهی پوشش روزمینی در سال 1390 نشان داد که فانروفیتها با 44 درصد ( 23 گونه)، کریپتوفیتها و همی‌کریپتوفیت‌ها با 19 درصد (11 گونه) به ترتیب بیشترین حضور را به خود اختصاص دادند. اما در بررسی طیف بیولوژیک عناصر گیاهی در سال 1401 فانروفیت ها با 38 درصد ( 26 گونه)، تروفیت ها با 23 درصد (16 گونه) به ترتیب بیشترین حضور را به خود اختصاص دادند. در بررسی منطقه پراکنش پوشش گیاهی روزمینی در سال 1390 و 1401، عناصر اروپا سیبری با 50 و 46 درصد (34 و 38 گونه)، چند منطقه ای ها با 15 و 19 درصد (15 و 16 گونه) به ترتیب بیشترین حضور را به خود اختصاص داده اند. نتایج بررسی شاخص‌های تنوع گونه‌ای، یکنواختی و غنای گونه‌ای پوشش روزمینی در دو دوره پایش در سال‌های 1390 و 1401 نشان داد که بین مقادیر شاخص‌های تنوع گونه‌ای روزمینی، یکنواختی و غنای گونه‌ای در دو دوره پایش (1390 و 1401) اختلاف معنی دار (0/001<P) وجود دارد. در واقع نتایج این تحقیق نشان داد که غنا و تنوع گونه‌ای با افزایش شدت برگ خواری بوسیله آفت شب پره شمشاد و باز شدن تاج پوشش افزایش می‌یابد.
نتیجه گیری: نتایج حاصل از این پژوهش تصریح می‌کند که باتوجه به اینکه پوشش گیاهی روزمینی در مناطق دچار آلودگی غالباً با گونه‌های پیشگام و علفی پوشیده شده است، لذا هر گونه اقدامات مدیریتی جهت بازسازی و احیای این ذخیره‌گاه ارزشمند باید در اولویت قرار گیرد تا مسیر توالی در این ذخیره گاه به سمت مراحل اوج وکلیماکس حرکت نماید.
مقدمه و هدف: شمشاد هیرکانی (Buxus hyrcana Pojark) تنها گونه از جنس شمشاد در جنگل‌های هیرکانی ایران و از معدود درختان پهن‌برگ همیشه سبز جنگل‌های هیرکانی است. پژوهش حاضر در نظر دارد تا تأثیر آفت شبپره شمشاد بر عملکرد پوشش گیاهی روزمینی را در دو دوره پایش 1390 (قبل از آفت شبپره شمشاد) و 1401 (بعد از آفت شبپره شمشاد) در ذخیره‌گاه شمشاد هیرکانی سی‌سنگان مورد ارزیابی قرار دهد.
یافته ها: نمونه برداری از ترکیب پوشش گیاهی در فصل پاییز برای ثبت پوشش پیش بهاره و فصل رویش هنگامی که انتظار می رود اکثر گیاهان در منطقه حضور داشته و به رشد کامل رسیدند در سال 1390 (قبل از شیوع آفت شبپره) و 1401 (پس از شیوع آفت شبپره) انجام شد. اندازه قطعات نمونه مطابق با اندازه قطعه نمونه پیشنهادی برای مطالعه ترکیب فلوریستیکی رویش های جنگلی نواحی معتدله 400 متر مربع (20× 20 متر) در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که تعداد 52 گونه در سال 1390 و تعداد 69 گونه در سال 1401 در پوشش روزمینی در ذخیره گاه شمشاد پارک جنگلی سی سنگان شناسایی شد، که 49 گونه (67 درصد) به طور مشترک در ترکیب پوشش روزمینی در سال 1390 و 1401 حضور داشته، 4 گونه (5 درصد) تنها در سال 1390 و 20 گونه (27 درصد) تنها در پوشش گیاهی روزمینی در 1401 حضور داشتند. بررسی طیف بیولوژیک عناصر گیاهی پوشش روزمینی در سال 1390 نشان داد که فانروفیتها با 44 درصد ( 23 گونه)، کریپتوفیتها و همی‌کریپتوفیت‌ها با 19 درصد (11 گونه) به ترتیب بیشترین حضور را به خود اختصاص دادند. اما در بررسی طیف بیولوژیک عناصر گیاهی در سال 1401 فانروفیت ها با 38 درصد ( 26 گونه)، تروفیت ها با 23 درصد (16 گونه) به ترتیب بیشترین حضور را به خود اختصاص دادند. در بررسی منطقه پراکنش پوشش گیاهی روزمینی در سال 1390 و 1401، عناصر اروپا سیبری با 50 و 46 درصد (34 و 38 گونه)، چند منطقه ای ها با 15 و 19 درصد (15 و 16 گونه) به ترتیب بیشترین حضور را به خود اختصاص داده اند. نتایج بررسی شاخص‌های تنوع گونه‌ای، یکنواختی و غنای گونه‌ای پوشش روزمینی در دو دوره پایش در سال‌های 1390 و 1401 نشان داد که بین مقادیر شاخص‌های تنوع گونه‌ای روزمینی، یکنواختی و غنای گونه‌ای در دو دوره پایش (1390 و 1401) اختلاف معنی دار (0/001<P) وجود دارد. در واقع نتایج این تحقیق نشان داد که غنا و تنوع گونه‌ای با افزایش شدت برگ خواری بوسیله آفت شب پره شمشاد و باز شدن تاج پوشش افزایش می‌یابد.
نتیجه گیری: نتایج حاصل از این پژوهش تصریح می‌کند که باتوجه به اینکه پوشش گیاهی روزمینی در مناطق دچار آلودگی غالباً با گونه‌های پیشگام و علفی پوشیده شده است، لذا هر گونه اقدامات مدیریتی جهت بازسازی و احیای این ذخیره‌گاه ارزشمند باید در اولویت قرار گیرد تا مسیر توالی در این ذخیره گاه به سمت مراحل اوج وکلیماکس حرکت نماید.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
