پاییز و زمستان
برگشت به فهرست مقالات |
برگشت به فهرست نسخه ها
چکیده: (16 مشاهده)
چکیده:
چکیده مبسوط:
مقدمه و هدف: جنگل‌های زاگرس به عنوان دومین بوم‌سازگان طبیعی جنگلی ایران نقش مهمی در تأمین آب، حفظ خاک، تعدیل آب و هوا و تعادل اقتصادی اجتماعی در کشور ایفا می‌کنند این جنگل‌ها همواره در طول تاریخ به دلایل مختلف اقتصادی و اجتماعی حاکم بر منطقه در معرض تخریب بوده و سیر قهقرائی به خود گرفته‌اند. قطعاً ادامه روند تخریب جنگل‌های زاگرس خسارات جبران‌ناپذیری را برای این اکوسیستم بی‌نظیر و منابع طبیعی کشور به همراه خواهد داشت. بنابراین برنامه‌ریزی جهت حفظ و احیای جنگل‌های زاگرس بسیار مهم و ضروری می‌باشد و این موضوع مستلزم انجام مطالعات دقیق جنگل‌شناسی و بوم‌شناختی در آنها است. اﻣﺮوزه ﺑﺮای ﺑﺮﻧﺎﻣﻪریﺰیﻫﺎی ﻣﺪیﺮیتی و ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺑﻮمﺷﻨﺎختی اﻃﻼع از ﻧﺤﻮه پراکنش اﻓﺮاد ﺟﺎﻣﻌﻪ از اﻫﻤﯿﺖ ﺑﺎﻻیی ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ و ﺑﺪون داﺷﺘﻦ اﻃﻼﻋﺎت مکانی والگوی پراکنش اﻓﺮاد درﺟﻮاﻣﻊ، اﺟﺮای ﻫﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪای ﺑﺎ ﻣﺸکل ﻣﻮاﺟﻪ ﺧﻮاﻫﺪ شد و این موضوع می‌تواند نقش مهمی را در درک پویایی بوم‌سازگان و نیز مدیریت بهینه آنها ایفا نماید. این پژوهش با هدف بررسی و درک تفاوت‌ها و شباهت‌های ساختار مکانی و نیز درک الگوی پراکنش توده‌های جنگلی غالب در جنگل‌های حفاظت شده کوهستان قلاجه در استان کرمانشاه صورت گرفته و نتایج آن می‌تواند نکات مهمی را در اختیار جنگل‌شناسان و دست‌اندرکاران بخش احیاء جنگل قرار دهد.
مواد و روش‌ها: جهت انجام این پژوهش بخشی از رویشگاه بلوط در جنگل کوهستان قلاجه در شهرستان گیلانغرب از توابع استان کرمانشاه در نظر گرفته شد. در این پژوهش ضمن شناسایی سه توده جنگلی دانه‌زاد، شاخه‌زاد و شاخه-دانه‌زاد به صورت تصادفی در هر کدام از توده‌ها سه قطعه نمونه یک هکتاری برداشت گردید و در هر کدام ویژگیهای ساختاری تمام درختان شامل نام گونه، فرم رویشی، تعداد جست‌ها، قطر برابر سینه، ارتفاع درختان و ارتفاع غالب جست‌گروه‌ها و دو قطر عمود برهم تاج برداشت شد و جهت تعیین موقعیت هر کدام از پایه‌ها نیز از روش فاصله- آزیموت استفاده شد. در مرحله بعد ضمن محاسبه ویژگیهای ساختاری توده‌ها به منظور مدل‌سازی الگوی پراکنش مکانی درختان در آنها از تابع مربوط به فاصله بین نقاط L استفاده شد و همچنین با به کارگیری تابع همبستگی نشاندار Kmm(r) وابستگی مکانی اندازه درختان بررسی گردید.
یافته‌های تحقیق: نتایج این تحقیق نشان داد که تراکم درختان بلوط ایرانی در توده‌های دانه‌زاد، شاخه - دانه‌زاد و شاخه‌زاد به ترتیب 117، 129 و 126 پایه در هکتار می‌باشد و سطح تاج پوشش آنها نیز در توده‌های فوق به ترتیب 9/30، 63/30 و 8/19 درصد می‌باشد. همچنین نتایج نشان داد که الگوی پراکنش مکانی درختان و جست گروه‌های بلوط ایرانی در هر سه توده جنگلی مورد بررسی به غیر از فواصل محدودی که دارای الگوی یکنواخت و یا به دلیل ناهمگنی رویشگاه دارای الگوی کپه‌ای هستند عمدتاً از الگوی پراکنش مکانی تصادفی پیروی می‌کنند یا به عبارتی بررسی مقدار تابع L در محدوده مونت‌کارلو برای توده های مورد بررسی نشان می‌دهد که مقدار تابع یاد شده در اغلب فواصل اختلاف معنی‌داری را با الگوی پراکنش کاملاً تصادفی نشان نمی‌دهد و از طرفی دیگر با توجه به اهمیت تاج در ساختار درختان نتایج تجزیه و تحلیل تابع همبستگی نشاندار درباره ویژگی قطر تاج‌پوشش درختان بلوط ایرانی در توده‌های مورد بررسی نشان داد که مقدار تابع Kmm مربوط به هر سه توده در محدوده مونت‌کارلو قرار گرفته است به بیان دیگر درختان موجود در توده‌های فوق از نظر ویژگی قطر تاج به طور تصادفی در کنار یکدیگر قرار می‌گیرند و در هر کدام از توده‌ها همبستگی معنی‌داری بین توزیع مکانی درختان از نظر اندازه قطر تاج وجود ندارد.
نتیجه گیری کلی: الگوی پراکنش مکانی درختان و جستگروههای بلوط ایرانی در سه توده مورد بررسی به طور عمده از الگوی مکانی تصادفی پیروی می‌کنند. الگوی تصادفی در هر سه توده می‌تواند ناشی از عدم زادآوری طبیعی یا اختلال در آن، رسیدن به مرحله بلوغ و عدم نیاز به پایه‌های مادری و نیز بهره‌برداری بی‌رویه جنگل باشد. همچنین نتایج بیانگر آن است که درختان موجود در توده‌های مورد بررسی با قطرهای تاجی متفاوت در کنار همدیگر قرار گرفته‌اند و از این نظر همبستگی مکانی بین آنها دیده نمی‌شود. به بیان دیگر نتایج تابع همبستگی نشاندار حاکی از آن است که اثر مشخصه ساختاری قطر تاج در درختان موجود در توده‌های مورد بررسی بر یکدیگر نمی‌تواند بیانگر اثر تسهیل کنندگی مثبت یا منفی آنها بر هم باشد.
چکیده مبسوط:
مقدمه و هدف: جنگل‌های زاگرس به عنوان دومین بوم‌سازگان طبیعی جنگلی ایران نقش مهمی در تأمین آب، حفظ خاک، تعدیل آب و هوا و تعادل اقتصادی اجتماعی در کشور ایفا می‌کنند این جنگل‌ها همواره در طول تاریخ به دلایل مختلف اقتصادی و اجتماعی حاکم بر منطقه در معرض تخریب بوده و سیر قهقرائی به خود گرفته‌اند. قطعاً ادامه روند تخریب جنگل‌های زاگرس خسارات جبران‌ناپذیری را برای این اکوسیستم بی‌نظیر و منابع طبیعی کشور به همراه خواهد داشت. بنابراین برنامه‌ریزی جهت حفظ و احیای جنگل‌های زاگرس بسیار مهم و ضروری می‌باشد و این موضوع مستلزم انجام مطالعات دقیق جنگل‌شناسی و بوم‌شناختی در آنها است. اﻣﺮوزه ﺑﺮای ﺑﺮﻧﺎﻣﻪریﺰیﻫﺎی ﻣﺪیﺮیتی و ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺑﻮمﺷﻨﺎختی اﻃﻼع از ﻧﺤﻮه پراکنش اﻓﺮاد ﺟﺎﻣﻌﻪ از اﻫﻤﯿﺖ ﺑﺎﻻیی ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ و ﺑﺪون داﺷﺘﻦ اﻃﻼﻋﺎت مکانی والگوی پراکنش اﻓﺮاد درﺟﻮاﻣﻊ، اﺟﺮای ﻫﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪای ﺑﺎ ﻣﺸکل ﻣﻮاﺟﻪ ﺧﻮاﻫﺪ شد و این موضوع می‌تواند نقش مهمی را در درک پویایی بوم‌سازگان و نیز مدیریت بهینه آنها ایفا نماید. این پژوهش با هدف بررسی و درک تفاوت‌ها و شباهت‌های ساختار مکانی و نیز درک الگوی پراکنش توده‌های جنگلی غالب در جنگل‌های حفاظت شده کوهستان قلاجه در استان کرمانشاه صورت گرفته و نتایج آن می‌تواند نکات مهمی را در اختیار جنگل‌شناسان و دست‌اندرکاران بخش احیاء جنگل قرار دهد.
مواد و روش‌ها: جهت انجام این پژوهش بخشی از رویشگاه بلوط در جنگل کوهستان قلاجه در شهرستان گیلانغرب از توابع استان کرمانشاه در نظر گرفته شد. در این پژوهش ضمن شناسایی سه توده جنگلی دانه‌زاد، شاخه‌زاد و شاخه-دانه‌زاد به صورت تصادفی در هر کدام از توده‌ها سه قطعه نمونه یک هکتاری برداشت گردید و در هر کدام ویژگیهای ساختاری تمام درختان شامل نام گونه، فرم رویشی، تعداد جست‌ها، قطر برابر سینه، ارتفاع درختان و ارتفاع غالب جست‌گروه‌ها و دو قطر عمود برهم تاج برداشت شد و جهت تعیین موقعیت هر کدام از پایه‌ها نیز از روش فاصله- آزیموت استفاده شد. در مرحله بعد ضمن محاسبه ویژگیهای ساختاری توده‌ها به منظور مدل‌سازی الگوی پراکنش مکانی درختان در آنها از تابع مربوط به فاصله بین نقاط L استفاده شد و همچنین با به کارگیری تابع همبستگی نشاندار Kmm(r) وابستگی مکانی اندازه درختان بررسی گردید.
یافته‌های تحقیق: نتایج این تحقیق نشان داد که تراکم درختان بلوط ایرانی در توده‌های دانه‌زاد، شاخه - دانه‌زاد و شاخه‌زاد به ترتیب 117، 129 و 126 پایه در هکتار می‌باشد و سطح تاج پوشش آنها نیز در توده‌های فوق به ترتیب 9/30، 63/30 و 8/19 درصد می‌باشد. همچنین نتایج نشان داد که الگوی پراکنش مکانی درختان و جست گروه‌های بلوط ایرانی در هر سه توده جنگلی مورد بررسی به غیر از فواصل محدودی که دارای الگوی یکنواخت و یا به دلیل ناهمگنی رویشگاه دارای الگوی کپه‌ای هستند عمدتاً از الگوی پراکنش مکانی تصادفی پیروی می‌کنند یا به عبارتی بررسی مقدار تابع L در محدوده مونت‌کارلو برای توده های مورد بررسی نشان می‌دهد که مقدار تابع یاد شده در اغلب فواصل اختلاف معنی‌داری را با الگوی پراکنش کاملاً تصادفی نشان نمی‌دهد و از طرفی دیگر با توجه به اهمیت تاج در ساختار درختان نتایج تجزیه و تحلیل تابع همبستگی نشاندار درباره ویژگی قطر تاج‌پوشش درختان بلوط ایرانی در توده‌های مورد بررسی نشان داد که مقدار تابع Kmm مربوط به هر سه توده در محدوده مونت‌کارلو قرار گرفته است به بیان دیگر درختان موجود در توده‌های فوق از نظر ویژگی قطر تاج به طور تصادفی در کنار یکدیگر قرار می‌گیرند و در هر کدام از توده‌ها همبستگی معنی‌داری بین توزیع مکانی درختان از نظر اندازه قطر تاج وجود ندارد.
نتیجه گیری کلی: الگوی پراکنش مکانی درختان و جستگروههای بلوط ایرانی در سه توده مورد بررسی به طور عمده از الگوی مکانی تصادفی پیروی می‌کنند. الگوی تصادفی در هر سه توده می‌تواند ناشی از عدم زادآوری طبیعی یا اختلال در آن، رسیدن به مرحله بلوغ و عدم نیاز به پایه‌های مادری و نیز بهره‌برداری بی‌رویه جنگل باشد. همچنین نتایج بیانگر آن است که درختان موجود در توده‌های مورد بررسی با قطرهای تاجی متفاوت در کنار همدیگر قرار گرفته‌اند و از این نظر همبستگی مکانی بین آنها دیده نمی‌شود. به بیان دیگر نتایج تابع همبستگی نشاندار حاکی از آن است که اثر مشخصه ساختاری قطر تاج در درختان موجود در توده‌های مورد بررسی بر یکدیگر نمی‌تواند بیانگر اثر تسهیل کنندگی مثبت یا منفی آنها بر هم باشد.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
