پاییز و زمستان
برگشت به فهرست مقالات |
برگشت به فهرست نسخه ها
شیدا امیریان*1 
، سید محمد حسینی نصر1 ، اکرم احمدی2 ، حمید جلیلوند1
، سید محمد حسینی نصر1 ، اکرم احمدی2 ، حمید جلیلوند1
1- وزارت علوم
2- سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، گرگان، ایران
2- سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، گرگان، ایران
چکیده: (20 مشاهده)
مقدمه و هدف: افرای قرمز ایستاده (Acer rubrum) بومی شمال شرق ایالات متحده آمریکا به دلایل مختلفی از جمله زیبایی برگ‌های رنگی، مناسب و پرکاربرد بودن برای استفاده در طراحی فضای سبز شهری، مقاومت در برابر سرما، رطوبت و تحمل خشکی و ویژگی‌های اکولوژیکی و توانایی گسترده برای سازگاری با انواع مختلف خاک، یکی از گونههای وارداتی جنس افرا در ایران است که تکثیر آن از طریق بذر و قلمه در تولیدات با تعداد بالا، دشوار بوده و به دلیل محدودیت ایجاد شده از نظر فصل و تعداد قلمه، نتایج مطلوبی در مقیاس بالا به همراه ندارد. متاسفانه موفقیت روشهای کشت آزمایشگاهی همیشه به دلیل آلودگی میکروبی مختل میشود، در حالی که کشت بدون آلودگی یک پیش‌نیاز برای موفقیت بیوتکنولوژی گیاهی مبتنی بر آزمایشگاه است. از این‌رو ضدعفونی سطحی، گامی حیاتی در تهیه ریزنمونههای سالم و زنده در کشت بافت است. اکثر آلودگی‌های سطحی را می‌توان با ضدعفونی کردن سطح با یک ماده ضدعفونی کننده مناسب از بین برد. ازآنجایی که مطالعات صورت گرفته در زمینه تهیه ریزنمونههای مختلف استریل در جنس افرای قرمز، بسیار اندک است، این مطالعه با هدف ارائه یک روش ضدعفونی بهینه، جهت ریزازدیادی گونه تجاری افرای قرمز انجام گرفت.
مواد و روشها: ابتدا تیمارهای مورد آزمایش از طریق مطالعات کتابخانه‌ای و بررسی پیشینه تحقیق انتخاب شد. منابع گیاهی مورد نیاز از اندامهای بذر، برگ و دمبرگ نها‌ل‌های جوان یک تا سه ساله افرا قرمز از استان مازندران، شهرستان شهسوار تهیه و مراحل پژوهش در آزمایشگاه کشت بافت مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی گلستان انجام شد. سپس محیط کشت‌ها در شش تکرار از هر تیمار تهیه شد. در مرحله بعد ریزنمونههای مورد نیاز از پایه مادری جدا شد و پس از حذف ریزنمونههای مخدوش یا دارای علائم قارچزدگی، با استفاده از ظرف 500 سیسی شستشوی اولیه با استفاده از تیپول و قارچکش بنومیل 0.04 درصد انجام گرفت و به زیر هود لامینار انتقال داده شده و ادامه مراحل ضدعفونی در آنجاانجام شد. تیمارها به صورت جداگانه اعمال و ریزنمونه‌‌ها پس از برش به قطعات یک سانتیمتری با استفاده از پنس و اسکالپل، درون ظروف شیشه مربایی با حداقل 20 سیسی محیط کشت موردنظر کشت شدند و پس از انتقال به قفسه نوری (12 ساعت روشنایی و 12 ساعت تاریکی در شرایط محیطی بهینه با دمای 25 درجه سانتیگراد قرار داده شدند و پس از گذشت هفت روز از کشت، میزان آلودگی آن‌ها بررسی شد. آنالیز آماری بر پایه آزمایش فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملا تصادفی با سه نوع ریزنمونه، دو نوع محیط کشت و 13 تیمار که هر تیمار در پنج تکرار و در هر تکرار سه قطعه ریزنمونه کشت شد. در نهایت داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS آنالیز شدند.
یافتهها: یافته‌های حاصل از پژوهش حاضر نشان داد منابع تغییرات مورد بررسی در آزمایش در سطح 0.01 درصد با یکدیگر اختلاف آماری دارند. در مطاله حاضر، تشخیص آلودگی‌های قارچی به روش مورفولوژیکی و با چشم غیرمسلح انجام شد که نشان داد عامل بیماری قارچی از جنسهای Penicillium sp، Aspergillus sp، Cryptococcus sp، Mucur sp، Rhizopus sp، Fusarium sp، و
Pythium sp است. بر اساس نتایج مقایسات میانگین، میزان رشد و گسترش قارچ در محیط کشت PDA با 83.2 درصد ، آلودگی بیشتری نسبت به محیط کشت MS با 76.5 درصد نشان داد. در مقایسه میزان آلودگی ریزنمونههای به کار رفته مشخص شد ریزنمونه دمبرگ با علائم آلودگی به میزان(59.6 درصد)، آلودگی کمتری نسبت به برگ با (8 درصد) و بذر با(96.2 درصد) نشان دادند. در نهایت، از بین تمامی تیمارهای اعمال شده، بهترین تیمار جهت رفع آلودگی ریزنمونههای افرای قرمز جهت استفاده در ریزازدیادی افرای قرمز در ایران، استان گلستان، (یک قطره تیپول (دو دقیقه) + قارچکش بنومیل (چهار گرم بر لیتر) (25 دقیقه) + الکل 75 درصد، (60 ثانیه) + هیپوکلریت سدیم 25 درصد، (15 دقیقه) + کلرید جیوه 0.1 درصد ( پنج دقیقه) تعیین شد.
نتیجهگیری: حفظ شرایط ضدعفونی یک پیش نیاز قطعی جدید تکثیر موفق گونهها در شرایط آزمایشگاهی است، همچنین در کشت‌بافت گونههای واراداتی و تزئینی مانند افرای قرمز ﻛه هدف ﺗﻜﺜﻴﺮ ﺗﺠﺎری ﮔﻴﺎه ﺑﺎﺷﺪ، ﻛﻨﺘـﺮل آﻟﻮدﮔﻲها و ﺗﻬﻴﻪ رﻳﺰﻧﻤﻮﻧﻪ اﺳـﺘﺮﻳﻞ به دلیل حجم بالای کار، اهمیتی دوچندان می‌یابد زیرا کوچکترین آلودگی در ریزنمونه به سرعت در محیط تکثیر شده و خسارت مالی زیادی به همراه میآورد که غالبا جبران آن ممکن نمیباشد. در پژوهش حاضر اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻮاد ﺿﺪﻋﻔﻮﻧﻲﻛﻨﻨﺪه به صورت ترکیبی از (تیپول (دو دقیقه) + قارچکش بنومیل (4 گرم بر لیتر) (25 دقیقه) + الکل 75٪، 60 ثانیه + هیپوکلریت سدیم 25٪ (15 دقیقه) + کلرید جیوه 0.1 درصد ( پنج دقیقه) تاثیر بیشتری در ﻛﻨﺘﺮل آﻟﻮدﮔﻲ قارچی ریزنمونههای افرای قرمز دارد. بهطورکلی، در پژوهش حاضر کاربرد هر یک از این مواد به تنهایی یا ترکیب با یک ماده دیگر، اثر چشمگیری در رفع آلودگی محیط کشت افرای قرمز ندارد. استفاده از این مواد ﻳﻜﻲ از ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ روشﻫﺎی ﻛﻨﺘﺮل آﻟﻮدﮔﻲ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﺎﻳﻲ و ﻗﺎرﭼﻲ در ﻛﺸﺖ درون‌شیشه‌ای افرای قرمز اﺳﺖ.
مواد و روشها: ابتدا تیمارهای مورد آزمایش از طریق مطالعات کتابخانه‌ای و بررسی پیشینه تحقیق انتخاب شد. منابع گیاهی مورد نیاز از اندامهای بذر، برگ و دمبرگ نها‌ل‌های جوان یک تا سه ساله افرا قرمز از استان مازندران، شهرستان شهسوار تهیه و مراحل پژوهش در آزمایشگاه کشت بافت مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی گلستان انجام شد. سپس محیط کشت‌ها در شش تکرار از هر تیمار تهیه شد. در مرحله بعد ریزنمونههای مورد نیاز از پایه مادری جدا شد و پس از حذف ریزنمونههای مخدوش یا دارای علائم قارچزدگی، با استفاده از ظرف 500 سیسی شستشوی اولیه با استفاده از تیپول و قارچکش بنومیل 0.04 درصد انجام گرفت و به زیر هود لامینار انتقال داده شده و ادامه مراحل ضدعفونی در آنجاانجام شد. تیمارها به صورت جداگانه اعمال و ریزنمونه‌‌ها پس از برش به قطعات یک سانتیمتری با استفاده از پنس و اسکالپل، درون ظروف شیشه مربایی با حداقل 20 سیسی محیط کشت موردنظر کشت شدند و پس از انتقال به قفسه نوری (12 ساعت روشنایی و 12 ساعت تاریکی در شرایط محیطی بهینه با دمای 25 درجه سانتیگراد قرار داده شدند و پس از گذشت هفت روز از کشت، میزان آلودگی آن‌ها بررسی شد. آنالیز آماری بر پایه آزمایش فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملا تصادفی با سه نوع ریزنمونه، دو نوع محیط کشت و 13 تیمار که هر تیمار در پنج تکرار و در هر تکرار سه قطعه ریزنمونه کشت شد. در نهایت داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS آنالیز شدند.
یافتهها: یافته‌های حاصل از پژوهش حاضر نشان داد منابع تغییرات مورد بررسی در آزمایش در سطح 0.01 درصد با یکدیگر اختلاف آماری دارند. در مطاله حاضر، تشخیص آلودگی‌های قارچی به روش مورفولوژیکی و با چشم غیرمسلح انجام شد که نشان داد عامل بیماری قارچی از جنسهای Penicillium sp، Aspergillus sp، Cryptococcus sp، Mucur sp، Rhizopus sp، Fusarium sp، و
Pythium sp است. بر اساس نتایج مقایسات میانگین، میزان رشد و گسترش قارچ در محیط کشت PDA با 83.2 درصد ، آلودگی بیشتری نسبت به محیط کشت MS با 76.5 درصد نشان داد. در مقایسه میزان آلودگی ریزنمونههای به کار رفته مشخص شد ریزنمونه دمبرگ با علائم آلودگی به میزان(59.6 درصد)، آلودگی کمتری نسبت به برگ با (8 درصد) و بذر با(96.2 درصد) نشان دادند. در نهایت، از بین تمامی تیمارهای اعمال شده، بهترین تیمار جهت رفع آلودگی ریزنمونههای افرای قرمز جهت استفاده در ریزازدیادی افرای قرمز در ایران، استان گلستان، (یک قطره تیپول (دو دقیقه) + قارچکش بنومیل (چهار گرم بر لیتر) (25 دقیقه) + الکل 75 درصد، (60 ثانیه) + هیپوکلریت سدیم 25 درصد، (15 دقیقه) + کلرید جیوه 0.1 درصد ( پنج دقیقه) تعیین شد.
نتیجهگیری: حفظ شرایط ضدعفونی یک پیش نیاز قطعی جدید تکثیر موفق گونهها در شرایط آزمایشگاهی است، همچنین در کشت‌بافت گونههای واراداتی و تزئینی مانند افرای قرمز ﻛه هدف ﺗﻜﺜﻴﺮ ﺗﺠﺎری ﮔﻴﺎه ﺑﺎﺷﺪ، ﻛﻨﺘـﺮل آﻟﻮدﮔﻲها و ﺗﻬﻴﻪ رﻳﺰﻧﻤﻮﻧﻪ اﺳـﺘﺮﻳﻞ به دلیل حجم بالای کار، اهمیتی دوچندان می‌یابد زیرا کوچکترین آلودگی در ریزنمونه به سرعت در محیط تکثیر شده و خسارت مالی زیادی به همراه میآورد که غالبا جبران آن ممکن نمیباشد. در پژوهش حاضر اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻮاد ﺿﺪﻋﻔﻮﻧﻲﻛﻨﻨﺪه به صورت ترکیبی از (تیپول (دو دقیقه) + قارچکش بنومیل (4 گرم بر لیتر) (25 دقیقه) + الکل 75٪، 60 ثانیه + هیپوکلریت سدیم 25٪ (15 دقیقه) + کلرید جیوه 0.1 درصد ( پنج دقیقه) تاثیر بیشتری در ﻛﻨﺘﺮل آﻟﻮدﮔﻲ قارچی ریزنمونههای افرای قرمز دارد. بهطورکلی، در پژوهش حاضر کاربرد هر یک از این مواد به تنهایی یا ترکیب با یک ماده دیگر، اثر چشمگیری در رفع آلودگی محیط کشت افرای قرمز ندارد. استفاده از این مواد ﻳﻜﻲ از ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ روشﻫﺎی ﻛﻨﺘﺮل آﻟﻮدﮔﻲ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﺎﻳﻲ و ﻗﺎرﭼﻲ در ﻛﺸﺖ درون‌شیشه‌ای افرای قرمز اﺳﺖ.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
