دوره 13، شماره 2 - ( پاییز و زمستان 1404 )                   جلد 13 شماره 2 صفحات 50-41 | برگشت به فهرست نسخه ها

XML English Abstract Print

Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Kazemi A H, Nasiri M, Aghajani H, Lotfalian M. (2025). Evaluation of One-Year Wood Quality Degradation in Fallen Tree Trunks Due to Wood-Decaying Fungi Along Forest Roads. Ecol Iran For. 13(2), 41-50. doi:10.61882/ifej.2025.583
URL: http://ifej.sanru.ac.ir/article-1-583-fa.html
کاظمی امیرحسین، نصیری مهران، آقاجانی حامد، لطفعلیان مجید.(1404). بررسی تغییرات کیفیت چوب تنه درختان شکسته افتاده بر اثر قارچ چوب‌زی عامل پوسیدگی در اطراف جاده‎ های جنگلی در یک دوره یک‎ساله بوم شناسی جنگل های ایران (علمی- پژوهشی) 13 (2) :50-41 10.61882/ifej.2025.583

URL: http://ifej.sanru.ac.ir/article-1-583-fa.html

بررسی تغییرات کیفیت چوب تنه درختان شکسته افتاده بر اثر قارچ چوب‌زی عامل پوسیدگی در اطراف جاده‎ های جنگلی در یک دوره یک‎ساله
امیرحسین کاظمی1، مهران نصیری1، حامد آقاجانی*1 ، مجید لطفعلیان1
1- گروه علوم و مهندسی جنگل، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران
چکیده:   (794 مشاهده)

چکیده مبسوط
مقدمه و هدف: در جنگل‌های شمال ایران به ‎دلیل وقوع طوفان و بادهای شدید، باد افتادگی درختان و ریشه ‎کن شدن آن ‎ها در مناطق زیادی مشاهده می شود. با توجه به حجم بالای درختان شکسته و افتاده در جنگل‌های شمال ایران به دلیل برنامه استراحت جنگل، شرایطی به ‎وجود آمده ‎اند که می ‎توان میزان افت کیفیت چوب این درختان را بررسی کرد. در این میان، یکی از عوامل آسیب ‎رسان قارچ‌های ماکروسکوپی عامل پوسیدگی چوب هستند. قارچ ‎های ماکروسکوپی عامل پوسیدگی چوب به دست ه‎ای از قارچ‌ها اطلاق می‌گردد که به ‎دلیل دراختیار داشتن سازوکارهای شیمیایی و فعالیت‌های آنزیمی ویژه، قادر به تجزیه ترکیبات مختلف شیمیایی در چوب هستند و درنهایت موجب پوسیدگی می‌گردند. میزان و گسترش پوسیدگی یکی از مهم‌ترین عوامل درجه‌بندی چوب‌آلات است. این پژوهش قصد دارد به بررسی انواع تغییرات مرتبط با افت کیفیت چوب به این پرسش پاسخ دهد که چه نوع آسیب هایی با توجه به نوع گونه درختی در یک دوره یک‎ساله در درختان شکسته افتاده اطراف جاده های جنگلی یافت می‎شوند.
مواد و روش ‎ها: این تحقیق در سری 1 حوضه آبخیز 72، در فاصله 40 کیلومتری شهرستان نکا در محدوده کاری سرجنگلبانی استخرپشت این شهرستان اجرا شد. به ‎منظور بررسی کیفیت ظاهری چوب گونه‌های درختی (ترک‎ ها و شکاف ‎های تنه، قارچ ‎زدگی و پوسیدگی)، از هر گونه حداقل 30 اصله درخت شکسته افتاده (گرده‌بینه‌ و کاتین‌) در اطراف جاده‌های جنگلی تا حداکثر فاصله 200 متر از دو طرف جاده انتخاب شدند و عمق و طول ترک ‎ها و شکاف‎ های تنه با کولیس به دقت اندازه ‎‎گیری شدند. به‎ منظور جمع‎ آوری نمونه‎ های قارچ ‎های ماکروسکوپی چوب‎زی عامل پوسیدگی چوب، هر نمونه قارچ مشاهده‎ شده برای شناسایی براساس خصوصیات مورفولوژیکی برداشت و مشخصات رنگ، شکل، اندازه و تزئینات سطحی کلاهک، پایه و تیغه ‎ها ثبت شدند. به‎ منظور اندازه‎ گیری اندام‎ های میکروسکوپی، از هر کدام از این اندام‎ ها 20 عدد با استفاده از میکروسکوپ دارای عدسی مدرج اندازه‎ گیری شد. در نهایت، آرایه‎ های مختلف قارچی با در نظر گرفتن هر دو ویژگی ماکروسکوپی و میکروسکوپی و با استفاده از منابع مختلف شناسایی شدند. کلیه آنالیز‎ها در نرم ‎افزار SPSS ورژن 22 و تهیه اشکال گرافیکی در نرم ‎افزار Excel و Sigmaplot انجام شدند. قبل از انجام آنالیزها، نرمال و همگن بودن داده‎ها به ‎ترتیب توسط آنالیز کولموگروف اسمیرنوف و لوون مورد بررسی قرار گرفت.
یافته‎ ها: نتایج پژوهش نشان دادند که بیش‎ترین فراوانی را قارچ Auricularia mesenterica داشت که بیش‌تر بر روی گونه لرگ دیده شد. قارچ Ganoderma applanatum بیش‎ترین فراوانی (34 درصد) را بر روی گونه افراپلت ثبت کرد. در درختان راش، توسکا و ممرز هر پنج نوع قارچ مشاهده شده شناسایی شدند. برای گونه افراپلت، سه گونه قارچ و برای گونه لرگ فقط دو گونه قارچ قابل رویت بود، اما فراوانی قارچ Auricularia mesenterica در سه گونه ممرز، توسکا ییلاقی و افراپلت تقریبا یکسان بود. از جاده به سمت داخل جنگل، میانگین طول شکاف‎ها کم‎تر ‎شد و میانگین طول شکاف‌ها در گونه توسکا ییلاقی به‎طور قابل توجهی بیش‎تر از گونه‌های لرگ، راش، پلت و ممرز بود. در این مطالعه، بیش‎ترین عمق شکاف‎ها برای فاصله 5 تا 20 متر به اندازه 25 سانتی ‎متر ثبت شد به ‎طوری ‎که تفاوت معنی‎داری نسبت به سایر فاصله ‎ها داشت. همچنین، میانگین عمق شکاف‌ در چوب گونه راش و پلت بیش‎تر از گونه‌های دیگر ثبت شد. بررسی افت کیفیت ظاهری چوب نشان می‎دهد که پس از یک دوره یک ساله به‎ طور میانگین چوب گونه ممرز 48 درصد، چوب گونه راش 17 درصد و چوب گونه توسکا ییلاقی 30 درصد اٌفت کیفیت داشتند. نتایج مرتبط با آنالیز همبستگی پیرسون، همبستگی مثبت و معنی ‎داری را بین طول شکاف و عمق شکاف نشان دادند. همچنین، بین عمق شکاف و درجه کیفی چوب همبستگی منفی و معنی‌داری وجود داشت و بین فراوانی قارچ‌های چو‌ب‌زی و افت کیفی چوب نیز همبستگی منفی و معنی‎داری به دست آمد. بررسی ارزیابی درجه پوسیدگی چوب‌ در گونه‌های جنگلی (لَرگ، راش، پلت، توسکا ییلاقی و ممرز) در فاصله 200 متر از جاده جنگلی هزارجریب نکا نشان داد که درجات پوسیدگی 3 و 4 در نمونه‌ها میزان قابل‎توجهی را نشان دادند و گونه پلت نسبت به سایر گونه‌های مورد مطالعه بیشتر بود. همچنین، فراوانی درجه پوسیدگی گونه‌ها نشان داد که پوسیدگی درجه 3 نسبت به سایر پوسیدگی‌ها بیشتر بود.
نتیجه‎گیری: بسیاری از درختان شکسته و افتاده‌ای که در حاشیه جاده جنگلی قرار دارند قابل تبدیل و بهره‌برداری هستند و از نظر اقتصادی ارزش قابل توجهی دارند. با مدیریت صحیح می‌توان به‌درستی از این مقطوعات بهره برد و از سود حاصله برای اقداماتی حفاظتی نظیر بازسازی جاده‌های جنگلی استفاده نمود. بررسی‎ها نشان می‎دهند که باقی ماندن مقطوعات در فضای باز کنار جاده نسبت به داخل جنگل با توجه به بارندگی و نور مستقیم، سبب افت شدید کیفیت چوب می‎شود، از ارزش آن به‎شدت می‌کاهد و شرایط را برای عوامل پوسیدگی از جمله قارچ‌های عامل پوسیدگی چوب که از مهم‌ترین آن‌‌ها است، فراهم می‌کند، به‎طوری‎که ممکن است بعد از مدتی تجزیه شوند. با توجه به اهمیت این موضوع، پیشنهاد می‌شود در صورت لزوم، بهتر است فقط چوب‎ های کنار جاده از عرصه خارج شوند تا در معرض پوسیدگی توسط قارچ‌های چوب‌زی عامل پوسیدگی نباشند.
 

واژه‌های کلیدی: بوم ‎شناسی، جاده جنگلی، شکاف، قارچ ماکروسکوپی، کیفیت چوب، لرگ
متن کامل [PDF 1543 kb]   (20 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: اکولوژی جنگل
دریافت: 1403/11/3 | پذیرش: 1404/2/25
فهرست منابع
1. Aghajani, H., Marvi Mohadjer, M., Asef, M., & Shirvany, A. (2014a). The relationship between wood-decay fungi abundance and some morphological features of Hornbeam (Case study: Kheyroud forest, Noshahr). Iranian Journal of Forest and Range Protection Research, 12(1), 55-65.
2. Aghajani, H., Marvie Mohadjer, M. R., Jahani, A., Asef, M. R., Shirvany, A., & Azarian, M. (2014b). Investigation of affective habitat factors affecting on abundance of wood macrofungi and sensitivity analysis using the artificial neural network (case study: Kheyrud forest, Noshahr). Iranian Journal of Forest and Poplar Research, 21(4), 617-628.
3. Aghajani, H., Marvi Mohadjer, M. R., Asef, M. R., & Shirvany, A. (2016). Abundance of wood decay macrofungi in forest ecosystems with different management histories in the Kheyroud forest, Nowshahr, northern Iran. Forest Research and Development, 1(4), 295-305.
4. Aghajani, H., Marvie Mohadjer, M. R., Bari, E., Ohno, K. M., Shirvany, A., & Asef, M. R. (2018). Assessing the biodiversity of wood decay fungi in northern forests of Iran. Proceedings of the National Academy of Sciences, India Section B: Biological Sciences, 88, 1463-1469. [DOI:10.1007/s40011-017-0887-3]
5. Aghajani, H., Tajick Ghanbari, M. A., & Jalilvand, H. (2023). Biodiversity of Deadwood Beech Macrofungi in the Darabkola Educational Research Forest of Sari. Ecology of Iranian Forest, 11(22), 132-141. [In Persian] [DOI:10.61186/ifej.11.22.121]
6. Alshammari, N., Ameen, F., AlKahtani, M. D., & Stephenson, S. (2021). Characterizing the assemblage of wood-decay fungi in the forests of northwest Arkansas. Journal of Fungi, 7(4), 309. [DOI:10.3390/jof7040309]
7. Bari, E., Aghajani, H., Ohno, K. M., Shahi, R., Hale, M. D., & Bahmani, M. (2019a). Ecology of wood‐inhabiting fungi in northern forests of Iran. Forest Pathology, 49(2), e12501. [DOI:10.1111/efp.12501]
8. Bari, E., Daryaei, M. G., Karim, M., Bahmani, M., Schmidt, O., Woodward, S., Ghanbary, M. A. T., & Sistani, A. (2019b). Decay of Carpinus betulus wood by Trametes versicolor-An anatomical and chemical study. International Biodeterioration & Biodegradation, 137, 68-77. [DOI:10.1016/j.ibiod.2018.11.011]
9. Bekhta, P., Kozak, R., Gryc, V., Sebera, V., & Tippner, J. (2022). Effects of wood particles from deadwood on the properties and formaldehyde emission of particleboards. Polymers, 14(17), 3535. [DOI:10.3390/polym14173535]
10. Brischke, C., & Rapp, A. O. (2008). Influence of wood moisture content and wood temperature on fungal decay in the field: observations in different micro-climates. Wood Science and Technology, 42(8), 663-677. [DOI:10.1007/s00226-008-0190-9]
11. Embacher, J., Zeilinger, S., Kirchmair, M., Rodriguez-r, L. M., & Neuhauser, S. (2023). Wood decay fungi and their bacterial interaction partners in the built environment-A systematic review on fungal bacteria interactions in dead wood and timber. Fungal Biology Reviews, 45, 100305. [DOI:10.1016/j.fbr.2022.100305]
12. Hajihassani, R., Masoomeh, S., Ghahri, S., & Salehi, K. (2022). Evaluation of engineering characteristics of decayed thermo-wood by brown rot fungus. Iranian Journal of Wood and Paper Science Research, 37(4), 306-317.
13. Karim, M., Ghodskhah Daryaei, M., Torkaman, J., Oladi, R., & Tajick Ghanbary, M. A. (2018). Effect of environmental changes (temprature and moisture) on destructive behaviour of the white rot fungus Trametes versicolor on chestnut-leaved oak. Iranian Journal of Wood and Paper Industries, 9(1), 75-85.
14. Malinowski, Z., Kawalerczyk, J., Walkiewicz, J., Dziurka, D., & Mirski, R. (2023). The Effect of the Tree Dieback Process on the Mechanical Properties of Pine (Pinus sylvestris L.) Wood. Forests, 14(2), 274. [DOI:10.3390/f14020274]
15. Mantanis, G. I., & Papadopoulos, A. N. (2010). The sorption of water vapour of wood treated with a nanotechnology compound. Wood Science and Technology, 44(3), 515-522. [DOI:10.1007/s00226-010-0326-6]
16. Müller, J., Engel, H., & Blaschke, M. (2007). Assemblages of wood-inhabiting fungi related to silvicultural management intensity in beech forests in southern Germany. European Journal of Forest Research, 126(4), 513-527. [DOI:10.1007/s10342-007-0173-7]
17. Marvie Mohadjer, M.R. (2011). Silviculture. 3nd Edition. University of Tehran press, Tehran, 418p. [In Persian]
18. Richardson, V. A., & Peres, C. A. (2016). Temporal decay in timber species composition and value in Amazonian logging concessions. PloS One, 11(7), e0159035. [DOI:10.1371/journal.pone.0159035]
19. Rostamian, M., kavosi, M. R., Shataeei, S., & Malekshah, A. (2013). Identification of Bracket Fungi and Characteristics of Their Host Trees in District І of The Shastkolateh Forest of Gorgan. Ecology of Iranian Forest, 1(2), 27-40. [In Persian]
20. Sandoval-Torres, S., Jomaa, W., Marc, F., & Puiggali, J. R. (2010). Causes of color changes in wood during drying. Forestry Studies in China, 12, 167-175. [DOI:10.1007/s11632-010-0404-8]
21. Schwarze, F. W. (2007). Wood decay under the microscope. Fungal Biology Reviews, 21(4), 133-170. [DOI:10.1016/j.fbr.2007.09.001]
22. Sjökvist, T., Niklewski, J., & Blom, Å. (2019). Effect of wood density and cracks on the moisture content of coated Norway spruce (Picea abies L.) Karst). Wood and Fiber Science, 51(2), 160-172. [DOI:10.22382/wfs-2019-017]
23. Van der Wal, A., Klein Gunnewiek, P., & De Boer, W. (2017). Soil-wood interactions: Influence of decaying coniferous and broadleaf logs on composition of soil fungal communities. Fungal Ecology, 30, 132-134. [DOI:10.1016/j.funeco.2017.08.006]
24. Warkotsch, W. (1994). The impact of harvesting operations on timber quality: causes and remedies. South African Forestry Journal, 169(1), 33-48. [DOI:10.1080/00382167.1994.9629664]
25. Yalçın, M., Doğan, H. H., & Akçay, Ç. (2019). Identification of wood‐decay fungi and assessment of damage in log depots of Western Black Sea Region (Turkey). Forest Pathology, 49(2), e12499. [DOI:10.1111/efp.12499]
26. Yamashita, S., Hattori, T., & Abe, H. (2010). Host preference and species richness of wood-inhabiting aphyllophoraceous fungi in a cool temperate area of Japan. Mycologia, 102(1), 11-19. [DOI:10.3852/09-008]
27. Zamani, K. H., Kavosi, M. R., Khazaeian, A., & Mohammadi, J. (2018). study on the physical and mechanical changes of beech wood due to storage in the forest and activity of the fungus. Journal of Wood and Forest Science and Technology, 25(4), 35-50.
ارسال نظر درباره این مقاله : نام کاربری یا پست الکترونیک شما:
CAPTCHA
ارسال پیام به نویسنده مسئول

بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.

کلیه حقوق این وب سایت متعلق به بوم‏شناسی جنگل‏های ایران می‌باشد.

طراحی و برنامه نویسی: یکتاوب افزار شرق

© 2025 CC BY-NC 4.0 | Ecology of Iranian Forest

Designed & Developed by: Yektaweb