بهار و تابستان
برگشت به فهرست مقالات |
برگشت به فهرست نسخه ها
1- دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه صنعتی خاتم الانبیاء بهبهان
چکیده: (361 مشاهده)
چکیده مبسوط
مقدمه و هدف: با توجه به سرعت رشد بالا در جنس صنوبر، در چند دهه گذشته محققین مختلف سراسر دنیا علاقه خاصی برای مطالعه جنبه‌های مختلف مرتبط با این جنس نشان داده‌اند. این جنس اهمیت بالایی نه‌تنها در صنعت چوب و کاغذ دارد، بلکه گونه‌های این جنس اهمیت بالایی در گسترش فضای سبز در مناطق خشک و نیمه‌خشک دارد. پده به عنوان یک گونه چوبی منحصربه‌فرد در مناطق خشک و نیمه‌خشک شناخته می‌شود که می‌تواند به عنوان تثبیت‌کننده شن نیز مورداستفاده قرار گیرد و باعث افزایش جنگل‌کاری در چنین اراضی شود. نتایج به‌دست‌آمده از این پژوهش، می‌تواند باعث افزایش آگاهی در رابطه با جنگل‌کاری‌های پده با استفاده قلمهگیری شود. خصوصاً اینکه بسیاری از مناطق خشک و نیمه‌خشک کشور و تپه‌های شنی داری سطح آب زیرزمینی بالایی هستند که همواره به صورت قلمه کاری، با استفاده از دیگر گونه‌ها، جنگل‌کاری می‌شوند. بنابراین این مطالعه می‌تواند زمینه‌ساز افزایش استفاده از پده برای جنگل‌کاری خصوصاً از طریق کشت قلمه شود.
مواد و روش‌ها: پژوهش حاضر به منظور ارزیابی تأثیر عوامل طول، قطر و محل قلمهگیری بر رشد اولیه نهال‌های پده در قالب بلوک‌های کاملاً تصادفی با پنج تکرار انجام گرفت. قلمه‌های پده از حاشیه رودخانه مارون در پنج کیلومتری شهر بهبهان تهیه شدند. قلمهگیری قبل از باز شدن جوانه درختان انجام شد و قلمه‌ها از شاخه‌های خشبی یک تا دوساله درختان جوان تا میان‌سال با قطر برابرسینه 25-15 سانتیمتر تهیه شدند. تأثیر تیمارهای طول قلمه (در سه سطح 15، 20 و 25 سانتیمتر)، قطر قلمه (سه سطح قلمه‌های با قطر کمتر از 0/1 ، 5/1-0/1 و 5/2-5/1 سانتیمتر) و محل قلمهگیری (سه سطح محدوده ابتدایی شاخه (10 تا 50 سانتیمتری شاخه)، محدوده میانی شاخه (از 50 تا 100 سانتیمتری شاخه) و محدوده انتهایی شاخه (از 100 تا 150سانتیمتری شاخه)) بر ویژگی‌های ارتفاع، قطر یقه، طول جست‌های تولیدشده، تعداد و طول شاخه‌های فرعی، تعداد و وزن خشک برگ‌ها، وزن خشک ریشه و وزن خشک ساقه و همچنین زی‌توده خشک نهال‌ها بررسی شدند.
یافته‌ها: نتایج تحلیل اثر تیمارهای طول قلمه، قطر قلمه و محل قلمهگیری بر ارتفاع و قطر یقه نهال‌های پده نشان داد که تنها طول قلمه بر ارتفاع نهال‌ها تأثیرگذار بود و تیمار طول قلمه 20 سانتیمتری به‌صورت معنی‌داری دارای کمترین ارتفاع نهال بود. از طرفی تنها تیمار قطر قلمه دارای اثر معنی‌داری بر قطر یقه نهال‌های پده بود و کمترین قطر یقه نهال‌ها مربوط به تیمار قلمه با قطر کمتر از 0/1 سانتیمتر بود. همچنین نتایج تجزیه واریانس اثر تیمارهای طول قلمه، قطر قلمه و محل قلمهگیری بر تعداد و وزن خشک برگ نهال‌های پده نشان داد که تنها تیمار محل قلمه گیری بر تعداد برگ‌ها در نهال‌های پده تأثیر معنی‌دار دارد و نهال‌هایی که محل قلمه گیری آن‌ها از محدوده ابتدایی شاخه (10 تا 50 سانتیمتری شاخه) بود بیشترین تعداد برگ را داشتند. با توجه به نتایج، تنها تیمار قطر قلمه بر وزن خشک برگ نهال‌ها تأثیر معنی‌داری داشت و قلمه‌های با قطر 2/5-1/5 سانتیمتر بیشترین وزن خشک برگ را داشتند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد هیچ‌کدام از تیمارهای طول قلمه، قطر قلمه و محل قلمه گیری تأثیر معنی‌داری بر طول جست‌های تولیدشده و تعداد و مجموع طول شاخه‌های فرعی در نهال‌های پده ندارند. بر اساس نتایج تجزیه واریانس اثر تیمارهای طول قلمه، قطر قلمه و محل قلمهگیری بر وزن خشک ریشه نهال، تنها تیمار طول قلمه بر وزن خشک ریشه تأثیر معنی‌داری داشت و بیشترین وزن خشک ریشه مربوط به نهال‌های حاصل از قلمه‌هایی با طول 25 سانتیمتر بود. بر اساس نتایج تجزیه واریانس، تیمارهای طول قلمه و قطر قلمه بر وزن خشک ساقه نهال‌های پده تأثیر معنی‌داری داشتند اما محل قلمه گیری تأثیر معنی‌داری بر وزن خشک ساقه نهال‌ها نداشت و بیشترین وزن خشک ساقه نهال‌ها مربوط به تیمار قلمه‌های با طول 25 و 15 سانتیمتر بود. همچنین، بیشترین وزن خشک ساقه نیز برای تیمار قلمه‌های با قطر 5/5-1/2 و 1/5-0/1 سانتیمتر مشاهده شد. با توجه به نتایج تحلیل واریانس اثر تیمارهای طول قلمه، قطر قلمه و محل قلمه گیری بر زی‌توده خشک نهال‌های پده، تیمارهای طول و قطر قلمه تأثیر معنی‌داری بر زی‌توده خشک نهال‌های پده داشتند، درحالی‌که تیمار محل قلمه گیری تأثیر معنی‌داری بر زی‌توده خشک نداشت. نهال‌های پده حاصل از قلمه‌هایی با طول 25 و 15 سانتیمتر، بیشتری زی‌توده خشک را داشتند و همچنین تیمار قلمه با قطر 2/5-1/5 سانتیمتری به طور معنی‌داری بیشترین زی‌توده خشک را داشت.
نتیجه‌گیری: در این مطالعه بهترین وضعیت رشد طولی و قطری برای قلمه‌های با طول 25 سانتیمتر و قطر 2/5-1/5 سانتیمتر مشاهده شد که بیشترین وزن خشک ساقه نهال را نیز داشتند. همچنین نتایج نشان داد که محل قلمه گیری در پده تأثیر معنی‌داری در مراحل بعدی رشد طولی و قطری ندارد. بااین‌وجود محل قلمه گیری می‌تواند تأثیر معنی‌داری بر تعداد برگ‌های تولیدشده در مراحل بعدی رشد را داشته باشد و هر چقدر محل قلمه گیری به محل اتصال جست به تنه مادری نزدیک‌تر باشد در مراحل بعدی تعداد برگ‌های بیشتری را تولید خواهد کرد. به‌طورکلی بهترین قلمه‌های پده آن‌هایی بودند که دارای قطر 2/5-0/1 سانتیمتر و طول 25 سانتیمتر بودند، اما محل قلمهگیری نسبت به طول و قطر قلمه اهمیت چندانی نداشت زیرا تأثیر معنی‌داری بر زی‌توده ریشه، ساقه، وزن خشک برگ، تعداد و طول شاخه‌های فرعی نداشت. با توجه به مقاومت پده به خشکی و شوری و دمای بالای محیط قلمه کاری آن در مناطق خشک و نیمه‌خشک و حتی تپه‌های شنی می‌تواند به عنوان یک گزینه مناسب موردتوجه قرار بگیرد.
مقدمه و هدف: با توجه به سرعت رشد بالا در جنس صنوبر، در چند دهه گذشته محققین مختلف سراسر دنیا علاقه خاصی برای مطالعه جنبه‌های مختلف مرتبط با این جنس نشان داده‌اند. این جنس اهمیت بالایی نه‌تنها در صنعت چوب و کاغذ دارد، بلکه گونه‌های این جنس اهمیت بالایی در گسترش فضای سبز در مناطق خشک و نیمه‌خشک دارد. پده به عنوان یک گونه چوبی منحصربه‌فرد در مناطق خشک و نیمه‌خشک شناخته می‌شود که می‌تواند به عنوان تثبیت‌کننده شن نیز مورداستفاده قرار گیرد و باعث افزایش جنگل‌کاری در چنین اراضی شود. نتایج به‌دست‌آمده از این پژوهش، می‌تواند باعث افزایش آگاهی در رابطه با جنگل‌کاری‌های پده با استفاده قلمهگیری شود. خصوصاً اینکه بسیاری از مناطق خشک و نیمه‌خشک کشور و تپه‌های شنی داری سطح آب زیرزمینی بالایی هستند که همواره به صورت قلمه کاری، با استفاده از دیگر گونه‌ها، جنگل‌کاری می‌شوند. بنابراین این مطالعه می‌تواند زمینه‌ساز افزایش استفاده از پده برای جنگل‌کاری خصوصاً از طریق کشت قلمه شود.
مواد و روش‌ها: پژوهش حاضر به منظور ارزیابی تأثیر عوامل طول، قطر و محل قلمهگیری بر رشد اولیه نهال‌های پده در قالب بلوک‌های کاملاً تصادفی با پنج تکرار انجام گرفت. قلمه‌های پده از حاشیه رودخانه مارون در پنج کیلومتری شهر بهبهان تهیه شدند. قلمهگیری قبل از باز شدن جوانه درختان انجام شد و قلمه‌ها از شاخه‌های خشبی یک تا دوساله درختان جوان تا میان‌سال با قطر برابرسینه 25-15 سانتیمتر تهیه شدند. تأثیر تیمارهای طول قلمه (در سه سطح 15، 20 و 25 سانتیمتر)، قطر قلمه (سه سطح قلمه‌های با قطر کمتر از 0/1 ، 5/1-0/1 و 5/2-5/1 سانتیمتر) و محل قلمهگیری (سه سطح محدوده ابتدایی شاخه (10 تا 50 سانتیمتری شاخه)، محدوده میانی شاخه (از 50 تا 100 سانتیمتری شاخه) و محدوده انتهایی شاخه (از 100 تا 150سانتیمتری شاخه)) بر ویژگی‌های ارتفاع، قطر یقه، طول جست‌های تولیدشده، تعداد و طول شاخه‌های فرعی، تعداد و وزن خشک برگ‌ها، وزن خشک ریشه و وزن خشک ساقه و همچنین زی‌توده خشک نهال‌ها بررسی شدند.
یافته‌ها: نتایج تحلیل اثر تیمارهای طول قلمه، قطر قلمه و محل قلمهگیری بر ارتفاع و قطر یقه نهال‌های پده نشان داد که تنها طول قلمه بر ارتفاع نهال‌ها تأثیرگذار بود و تیمار طول قلمه 20 سانتیمتری به‌صورت معنی‌داری دارای کمترین ارتفاع نهال بود. از طرفی تنها تیمار قطر قلمه دارای اثر معنی‌داری بر قطر یقه نهال‌های پده بود و کمترین قطر یقه نهال‌ها مربوط به تیمار قلمه با قطر کمتر از 0/1 سانتیمتر بود. همچنین نتایج تجزیه واریانس اثر تیمارهای طول قلمه، قطر قلمه و محل قلمهگیری بر تعداد و وزن خشک برگ نهال‌های پده نشان داد که تنها تیمار محل قلمه گیری بر تعداد برگ‌ها در نهال‌های پده تأثیر معنی‌دار دارد و نهال‌هایی که محل قلمه گیری آن‌ها از محدوده ابتدایی شاخه (10 تا 50 سانتیمتری شاخه) بود بیشترین تعداد برگ را داشتند. با توجه به نتایج، تنها تیمار قطر قلمه بر وزن خشک برگ نهال‌ها تأثیر معنی‌داری داشت و قلمه‌های با قطر 2/5-1/5 سانتیمتر بیشترین وزن خشک برگ را داشتند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد هیچ‌کدام از تیمارهای طول قلمه، قطر قلمه و محل قلمه گیری تأثیر معنی‌داری بر طول جست‌های تولیدشده و تعداد و مجموع طول شاخه‌های فرعی در نهال‌های پده ندارند. بر اساس نتایج تجزیه واریانس اثر تیمارهای طول قلمه، قطر قلمه و محل قلمهگیری بر وزن خشک ریشه نهال، تنها تیمار طول قلمه بر وزن خشک ریشه تأثیر معنی‌داری داشت و بیشترین وزن خشک ریشه مربوط به نهال‌های حاصل از قلمه‌هایی با طول 25 سانتیمتر بود. بر اساس نتایج تجزیه واریانس، تیمارهای طول قلمه و قطر قلمه بر وزن خشک ساقه نهال‌های پده تأثیر معنی‌داری داشتند اما محل قلمه گیری تأثیر معنی‌داری بر وزن خشک ساقه نهال‌ها نداشت و بیشترین وزن خشک ساقه نهال‌ها مربوط به تیمار قلمه‌های با طول 25 و 15 سانتیمتر بود. همچنین، بیشترین وزن خشک ساقه نیز برای تیمار قلمه‌های با قطر 5/5-1/2 و 1/5-0/1 سانتیمتر مشاهده شد. با توجه به نتایج تحلیل واریانس اثر تیمارهای طول قلمه، قطر قلمه و محل قلمه گیری بر زی‌توده خشک نهال‌های پده، تیمارهای طول و قطر قلمه تأثیر معنی‌داری بر زی‌توده خشک نهال‌های پده داشتند، درحالی‌که تیمار محل قلمه گیری تأثیر معنی‌داری بر زی‌توده خشک نداشت. نهال‌های پده حاصل از قلمه‌هایی با طول 25 و 15 سانتیمتر، بیشتری زی‌توده خشک را داشتند و همچنین تیمار قلمه با قطر 2/5-1/5 سانتیمتری به طور معنی‌داری بیشترین زی‌توده خشک را داشت.
نتیجه‌گیری: در این مطالعه بهترین وضعیت رشد طولی و قطری برای قلمه‌های با طول 25 سانتیمتر و قطر 2/5-1/5 سانتیمتر مشاهده شد که بیشترین وزن خشک ساقه نهال را نیز داشتند. همچنین نتایج نشان داد که محل قلمه گیری در پده تأثیر معنی‌داری در مراحل بعدی رشد طولی و قطری ندارد. بااین‌وجود محل قلمه گیری می‌تواند تأثیر معنی‌داری بر تعداد برگ‌های تولیدشده در مراحل بعدی رشد را داشته باشد و هر چقدر محل قلمه گیری به محل اتصال جست به تنه مادری نزدیک‌تر باشد در مراحل بعدی تعداد برگ‌های بیشتری را تولید خواهد کرد. به‌طورکلی بهترین قلمه‌های پده آن‌هایی بودند که دارای قطر 2/5-0/1 سانتیمتر و طول 25 سانتیمتر بودند، اما محل قلمهگیری نسبت به طول و قطر قلمه اهمیت چندانی نداشت زیرا تأثیر معنی‌داری بر زی‌توده ریشه، ساقه، وزن خشک برگ، تعداد و طول شاخه‌های فرعی نداشت. با توجه به مقاومت پده به خشکی و شوری و دمای بالای محیط قلمه کاری آن در مناطق خشک و نیمه‌خشک و حتی تپه‌های شنی می‌تواند به عنوان یک گزینه مناسب موردتوجه قرار بگیرد.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
