دوره 10، شماره 20 - ( پاییز و زمستان 1401 1401 )
جلد 10 شماره 20 صفحات 51-43 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Mirazadi Z, Pilehvar B, Jafari sarabi H, Nadi H. (2022). Assessing the Plant Communities Changes by Effects of Vegetation Type, Physiography and Soil in Central Zagros Forest. ifej. 10(20), 43-51. doi:10.52547/ifej.10.20.43
URL: http://ifej.sanru.ac.ir/article-1-431-fa.html
URL: http://ifej.sanru.ac.ir/article-1-431-fa.html
میرآزادی زهرا، پیله ور بابک، جعفری سرابی حمزه، نادی حدیث. ارزیابی تنوع جوامع گیاهی زاگرس میانی در ارتباط با تغییرات تیپ پوشش گیاهی، فیزیوگرافی و خاک بوم شناسی جنگل های ایران (علمی- پژوهشی) 1401; 10 (20) :51-43 10.52547/ifej.10.20.43
گروه جنگلداری، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران
چکیده: (2010 مشاهده)
چکیده مبسوط
مقدمه و هدف: بررسی همه جانبه تغییرات پوشش گیاهی مستلزم در نظر گرفتن تمام عوامل موثر و مداخله گر در اکوسیستم است. جنگلهای زاگرس به عنوان یکی از مهمترین بوم‌سازگان‌های جنگلی ایران از پوشش‌گیاهی(درختان، درختچه‌ها و گونه‌های علفی) متنوعی برخوردار می‌باشد. شناسایی دقیق پوشش گیاهی و آگاهی از نقش بوم‌شناختی آنها می‌تواند در حفاظت منابع طبیعی و توسعه پایدار کمک شایانی نماید. پژوهش حاضر با هدف بررسی تغییرات پوشش گیاهی علفی در جنگلهای هشتادپهلو در استان لرستان انجام گرفت.
مواد و روش ها: بدین منظور پس از تیپبندی فیزیونومیک منطقه، تعداد 21 قطعه نمونه چنداندازهای اصلاحشده ویتاکر به صورت تصادفی در تیپرویشی بلوط ایرانی خالص، تیپ آمیخته بلوط- کیکم، تیپ آمیخته دافنه، گون و راناس و تیپ مراتع بالادست (گونه های علفی و مرتعی) پیاده گردید. در قطعات نمونه 250 مترمربعی(10×25) ابعاد تاجپوشش تمامی درختان، عوامل فیزیوگرافی از جمله درصد و جهت شیب و ارتفاع از سطح دریا اندازه گیری و نمونه های مرکب خاک نیز از عمق 30-0 سانتیمتری برداشت شد. همچنین در ریز قطعات نمونه 0/25 مترمربعی (1×0/25) نیز حضور و درصد پوشش گونه های علفی ثبت گردید. پس از اندازه گیری شاخصهای تنوع گیاهی از جمله شاخص مارگالف، منهینیک و شانون وینر و اندازهگیری برخی از مشخصه های فیزیکی و شیمیایی خاک در آزمایشگاه، مهمترین عوامل محیطی موثر بر شاخصهای تنوع در تیپهای مختلف رویشی با استفاده از تجزیه مؤلفه های اصلی (PCA) بررسی شد.
یافته ها: طبق نتایج اختلاف معنیداری در مقادیر شاخصهای غنای گونه ای مارگالف و منهینیک، جهت، شیب، ارتفاع از سطح دریا و درصد تاجپوشش درختان بین تیپهای مختلف مشاهده شد (0/05<p). در حالیکه این تیپها فاقد اختلاف معنیدار در شاخصهای تنوع، غالبیت و یکنواختی سیمپسون و پایلو بودند. با این وجود بیشترین میزان شاخص منهینیک و مارگالف در تیپ رویشی بلوط ایرانی مشاهده شد. درحالیکه تیپ مراتع بالادست دارای کمترین میزان شاخصهای غنا و تاجپوشش درختی و بیشترین میزان شیب و ارتفاع از سطح دریا بود. ضمن اینکه متغیرهای خاکی پتاسیم و منیزیم قابل جذب همبستگی معنی داری با مقادیر شاخصهای منهینیک، مارگالف، سیمپسون و شانون وینر داشتند. طبق نتایج PCA، شاخصهای غالبیت، تنوع و غنای گونه ای (متغیرهای سازنده مؤلفه اول)، متغیرهای خاکی (متغیرهای سازنده مؤلفه دوم) و در نهایت متغیرهای فیزیوگرافی ارتفاع، شیب و میزان تاجپوشش (متغیرهای سازنده مؤلفه سوم) به ترتیب بیشترین درصد تغییرات جامعه علفی منطقه را تشریح میکنند.
نتیجه گیری: با توجه به یافته های این پژوهش میتوان اذعان داشت که با توجه به گسترشگاه وسیع جنگلهای زاگرس، توجه همزمان به سه مؤلفه تیپهای جنگلی، فیزیوگرافی و خاک میتوانند به نحو مطلوبی نمایانگر تغییرات پوشش گیاهی اشکوب علفی زاگرس باشند و در مدیریت این جنگلها مورد توجه قرار گیرند.
مقدمه و هدف: بررسی همه جانبه تغییرات پوشش گیاهی مستلزم در نظر گرفتن تمام عوامل موثر و مداخله گر در اکوسیستم است. جنگلهای زاگرس به عنوان یکی از مهمترین بوم‌سازگان‌های جنگلی ایران از پوشش‌گیاهی(درختان، درختچه‌ها و گونه‌های علفی) متنوعی برخوردار می‌باشد. شناسایی دقیق پوشش گیاهی و آگاهی از نقش بوم‌شناختی آنها می‌تواند در حفاظت منابع طبیعی و توسعه پایدار کمک شایانی نماید. پژوهش حاضر با هدف بررسی تغییرات پوشش گیاهی علفی در جنگلهای هشتادپهلو در استان لرستان انجام گرفت.
مواد و روش ها: بدین منظور پس از تیپبندی فیزیونومیک منطقه، تعداد 21 قطعه نمونه چنداندازهای اصلاحشده ویتاکر به صورت تصادفی در تیپرویشی بلوط ایرانی خالص، تیپ آمیخته بلوط- کیکم، تیپ آمیخته دافنه، گون و راناس و تیپ مراتع بالادست (گونه های علفی و مرتعی) پیاده گردید. در قطعات نمونه 250 مترمربعی(10×25) ابعاد تاجپوشش تمامی درختان، عوامل فیزیوگرافی از جمله درصد و جهت شیب و ارتفاع از سطح دریا اندازه گیری و نمونه های مرکب خاک نیز از عمق 30-0 سانتیمتری برداشت شد. همچنین در ریز قطعات نمونه 0/25 مترمربعی (1×0/25) نیز حضور و درصد پوشش گونه های علفی ثبت گردید. پس از اندازه گیری شاخصهای تنوع گیاهی از جمله شاخص مارگالف، منهینیک و شانون وینر و اندازهگیری برخی از مشخصه های فیزیکی و شیمیایی خاک در آزمایشگاه، مهمترین عوامل محیطی موثر بر شاخصهای تنوع در تیپهای مختلف رویشی با استفاده از تجزیه مؤلفه های اصلی (PCA) بررسی شد.
یافته ها: طبق نتایج اختلاف معنیداری در مقادیر شاخصهای غنای گونه ای مارگالف و منهینیک، جهت، شیب، ارتفاع از سطح دریا و درصد تاجپوشش درختان بین تیپهای مختلف مشاهده شد (0/05<p). در حالیکه این تیپها فاقد اختلاف معنیدار در شاخصهای تنوع، غالبیت و یکنواختی سیمپسون و پایلو بودند. با این وجود بیشترین میزان شاخص منهینیک و مارگالف در تیپ رویشی بلوط ایرانی مشاهده شد. درحالیکه تیپ مراتع بالادست دارای کمترین میزان شاخصهای غنا و تاجپوشش درختی و بیشترین میزان شیب و ارتفاع از سطح دریا بود. ضمن اینکه متغیرهای خاکی پتاسیم و منیزیم قابل جذب همبستگی معنی داری با مقادیر شاخصهای منهینیک، مارگالف، سیمپسون و شانون وینر داشتند. طبق نتایج PCA، شاخصهای غالبیت، تنوع و غنای گونه ای (متغیرهای سازنده مؤلفه اول)، متغیرهای خاکی (متغیرهای سازنده مؤلفه دوم) و در نهایت متغیرهای فیزیوگرافی ارتفاع، شیب و میزان تاجپوشش (متغیرهای سازنده مؤلفه سوم) به ترتیب بیشترین درصد تغییرات جامعه علفی منطقه را تشریح میکنند.
نتیجه گیری: با توجه به یافته های این پژوهش میتوان اذعان داشت که با توجه به گسترشگاه وسیع جنگلهای زاگرس، توجه همزمان به سه مؤلفه تیپهای جنگلی، فیزیوگرافی و خاک میتوانند به نحو مطلوبی نمایانگر تغییرات پوشش گیاهی اشکوب علفی زاگرس باشند و در مدیریت این جنگلها مورد توجه قرار گیرند.
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
اکولوژی جنگل
دریافت: 1400/3/8 | پذیرش: 1400/4/23 | انتشار: 1401/8/1
دریافت: 1400/3/8 | پذیرش: 1400/4/23 | انتشار: 1401/8/1
فهرست منابع
1. Aazami, F., M. Heydari, M. Faramarzi and M. Naderi. 2018. Response of vegetation composition and diversity to degradation to soil physical, chemical and biological properties, Zagros forest ecosystems. Journal of Plant Research, 31(2): 221-234 (In Persian).
2. Ampoorter, E., L. Baeten, J. Koricheva, M. Vanhellemont and K. Verheyen. 2014. Do diverse overstoreys induce diverse understoreys? Lessons from an experimental-observational platform in Finland, Forest Ecology and Management, 318: 206-215. [DOI:10.1016/j.foreco.2014.01.030]
3. Ampoorter, E., L. Baeten, M. Vanhellemont, H. Bruelheide, M. Scherer-Lorenzen, A. Baasch, A. Erfmeier, M. Hock and K. Verheyen. 2015. Disentangling tree species identity and richness effects on the herb layer: First results from a German tree diversity experiment. Journal of Vegetation Science, 26: 742-755. [DOI:10.1111/jvs.12281]
4. Emborg, J., M. Christensen and J. Heilmann-Clausen. 2000. The structural dynamics of Suserop Skov, a near-natural temperate deciduous forest in Denmark. Forest Ecology and Management, 126(2): 173-189. [DOI:10.1016/S0378-1127(99)00094-8]
5. Esmailzadeh, O., S.M. Hosseini, H. Asadi, P. Ghadirpour and A. Ahmadi. 2012. Plant Biodiversity In Relation To Physiographical Factors in Afratakhteh Yew (Taxus Baccata L.) Habitat, Ne Iran. Iranian Journal of Plant Biology, 4(12): 1-12 (In Persian).
6. Foster, P. 2001. The potential negative impacts of global climate change on tropical montane cloud forests. Earth-Science Reviews, 55(1-2): 73-106. [DOI:10.1016/S0012-8252(01)00056-3]
7. Gilliam, F.S. and D.A. Dick. 2010. Spatial heterogeneity of soil nutrients and plantspecies in herb-dominated communities of contrasting land use. Plant Ecology, 209: 83-94. [DOI:10.1007/s11258-010-9725-x]
8. Grime, J.P. 1974. Vegetation classification by reference to strategies. Nature, 250: 26-31. [DOI:10.1038/250026a0]
9. Grytnes, J.A. and J.H. Beaman. 2006. Elevation species richness patterns for vascular plants on Mount Kinabalu, Borneo. Journal of Biogeography, 33(10): 1838-1849. [DOI:10.1111/j.1365-2699.2006.01554.x]
10. Haidari, R.H., A. Sohrabi Zadeh and M. Haidari. 2019. Effect of Physiographic Factors on Plant Biodiversity in the Central Zagros Forests (Case Study: Educational Forest of Razi University of Kermanshah). Ecology of Iranian Forests, 7(13): 66-75 (In Persian). [DOI:10.29252/ifej.7.13.66]
11. He, M.Z., J.G. Zheng, X.R, Li and Y.L. Qian. 2007. Environmental factors affecting vegetation composition in the Alxa Plateau, China. Journal of Arid Environments, 69: 473-489. [DOI:10.1016/j.jaridenv.2006.10.005]
12. Heidari, M., S. Attar Roshan and Kh. Hatami. 2010. The Evaluation of herb layer biodiversity in relation to physiographical factors in south of Zagros Forest ecosystem (Case Study: Dalab protected area). Renewable Natural Resources Research, 1(2): 28-42 (In Persian).
13. Jafari Haghighi, M. 2003. Soil degradation methods. st edn, Nedaye-Zoha Press, Sari, Iran (In Persian).
14. Jafari Sarabi, H., B. Pilehvar, K. Abrari Vajari and S.M. Waez Mousavi. 2018. Forest research and Development, 4: 207-221 (In Persian).
15. Jiang, Y., M. Kang, Y. Zhu and G. Ku. 2007. Plant biodiversity patterns on Helan Mountain, China. Acta Oecologica, 32: 125-133. [DOI:10.1016/j.actao.2006.12.003]
16. Jolls, C.L. 2003. Populations of and threats to rare plants of the herb layer: More challenges and opportunities for conservation biologists. Pages 105-162 in Gilliam FS, Roberts MR, eds, The Herbaceous Layer in Forests of Eastern North America. New York: Oxford University Press.
17. Kardgar, N., R. Rahmani, H. Zare and S. Ghorbani. 2021. Species Diversity of Trees and Forest Floor Plants in Oriental Beech Forest Types of Shastkalate Educational and Research Forest, Gorgan). Ecology of Iranian Forests, 8(16): 125-135 (In Persian).
18. Khormali, F., M. Ajami, Sh. Ayoubi, C. Srinivasarao and S.P. Wani. 2009. Role of deforestation and hillslope position on soil quality attributes of loess derived soil in Golestan province, Iran. Agriculture, Ecosystems and Environment, 134: 178-189. [DOI:10.1016/j.agee.2009.06.017]
19. Koorem, K. and M. Moora. 2010. Positive association between understory species richness and a dominant shrub species (Corylus avellana) in a boreonemoral spruce forest, Forest Ecology and Management, 260(8): 1407-1413. [DOI:10.1016/j.foreco.2010.07.043]
20. McVicar, T.R. and C. Ko¨rner. 2012. On the use of elevation, altitude, and height in the ecological and climatological literature. Oecologia, 171: 335-337. [DOI:10.1007/s00442-012-2416-7]
21. Medinski, T.V., A.J. Mills, K.J. Esler, U. Schmiedel and N. Jurgens. 2010. Do soil properties constrain species richness? Insights from boundary line analysis across several biomes in south western Africa. Journal of Arid Environments, 74: 1052-1060. [DOI:10.1016/j.jaridenv.2010.03.004]
22. Mehrnia, M. and P. Ramak. 2014. Floristic investigation of Noujian Watershed (Lorestan province). Iranian Journal of Plant Biology, 6(20): 113-136 (In Persian).
23. Molder, A., M. Bernhardt-Romermann and W. Schmidt. 2008. Herb-layer diversity in deciduous forest: Raised by tree richness or beaten by beech? Forest Ecology End Management, 256(3): 272-281. [DOI:10.1016/j.foreco.2008.04.012]
24. Muller, R.A. and T.M. Oberlande. 1978. Physical Geography Today, a Portrait of a Planet, Random House. New York.
25. O'Connor, T.G., G. Martindale, C.D. Morris, A. Short, Ed T.F. Witkowski and R. Scott-Shaw. 2011. Influence of grazing management on plant diversity of highland sourveld grassland, kwazulu-natal, South Africa. Rangeland Ecology and Management, 64(2): 196-207. [DOI:10.2111/REM-D-10-00062.1]
26. Pilehvar, B., G. Veiskarami, K. Taheri Abkenar and J. Soosani. 2010. Relative contribution of vegetation types to regional biodiversity in Central Zagross forests of Iran. Biodiversity and Conservation, 19(12): 3361-3374. [DOI:10.1007/s10531-010-9899-5]
27. Priego-Santander, A.G., M. Campos, G. Bocco and L.G. Ramirez-Sanchez. 2013. Relationship between landscape heterogeneity and plant species richness on the Mexican Pacific coast. Applied Geography, 40: 171-178. [DOI:10.1016/j.apgeog.2013.02.013]
28. Roelofs, J.G.M., R. Bobbink, E. Brouwer and M.C.C. De Graaf. 1996. Restoration ecology of aquatic and terrestrial vegetation on noncalcareous sandy soils in the Netherlands, Acta Botanica Neerlandica. 45: 517-541. [DOI:10.1111/j.1438-8677.1996.tb00808.x]
29. Schoenholtz, S.H., H. Van Miegoret and J.A. Burger. 2000. A review of chemical and physical properties as indicators of soil quality: Challenges and opportunities. Forest Ecology and Management, 132: 335-356. [DOI:10.1016/S0378-1127(00)00423-0]
30. Shahrezei, H., M. Faramarzi, M. Heydari and M. Pourreza. 2021. Comparison of some Soil Physico-Chemical and Microbial Characteristics in Relation to Oak Decline in Different Elevation Classes in Southern Zagros Forest. Ecology of Iranian Forests, 8(16): 136-147 (In Persian).
31. Silveria, M.L., N.B. Comerford, K.R. Reddy, J. Prenger and W.F. DeBusk. 2010. Influence of military land uses on soil carbon dynamics in forest ecosystems of Georgia, USA. Ecological Indicators, 10(4): 905-909. [DOI:10.1016/j.ecolind.2010.01.009]
32. Stohlgren, T.J., D.A. Guenther, P.H. Evangelista and N. Alley. 2005. Patterns of plant species richness, rarity, endemism, and uniqueness in arid landscape. Ecological Applications, 15: 715-725. [DOI:10.1890/03-5352]
33. Stohlgren, T.J. 2007. Measuring plant diversity. Oxford University Press. [DOI:10.1093/acprof:oso/9780195172331.001.0001]
34. Suchar, N. and C.V. Crookston. 2010. Understory cover and biomass indices predictions for forest ecosystems of the North western United States, Ecological Indicators, 10(3): 602-609. [DOI:10.1016/j.ecolind.2009.10.004]
35. Verstraeten, G., L. Baeten, P. De Frenne, A. Thomaes, A. Demey, B. Muys and K. Verheyen. 2014. Forest herbs show species-specific responses to variation in light regime on sites with contrasting soil acidity: An experiment mimicking forest conversion scenarios, Basic and Applied Ecology, 15(4): 316-325. [DOI:10.1016/j.baae.2014.05.002]
36. Vockenhuber, E.A., C. Scherber, C. Langenbruch, M. Meißner, D. Seidel and T. Tscharntke. 2011. Tree diversity and environmental context predict herb species richness and cover in Germany's largest connected deciduous forest. Plant Ecology, Evolution and Systematics, 13(2): 111-119. [DOI:10.1016/j.ppees.2011.02.004]
37. Von Oheimb, G. and G.W. Hardtle. 2009. Selection harvest in temperate deciduous forests: impact on herb layer richness and composition, Biodiversity and Conservation, 18(2): 271-287. [DOI:10.1007/s10531-008-9475-4]
38. Xu, X., H.Y. Zhang, J. Luo, D.J. Zhang and A. Ma. 2017. Area-corrected species richness patterns of vascular plants along a tropical elevational gradient. Journal of Mountain Science, 14(4): 694-704. [DOI:10.1007/s11629-016-3894-6]
39. Zamani, S.M. and R. Zolfaghari. 2002. Investigation of Tree and Grass Biodiversity in the Protected Area of Western Dena and its Relationship with Environmental Factors. Environmental Sciences, 11(1): 131-140 (In Persian).
40. Zhang, J.T., B. Xu and M. Li. 2013. Vegetation patterns and species diversity along elevational and disturbance gradients in the Baihua Mountain Reserve, Beijing, China. Mountain Research and Development, 33(2): 170-178. [DOI:10.1659/MRD-JOURNAL-D-11-00042.1]
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
