دوره 9، شماره 18 - ( پاییز و زمستان 1400 )
جلد 9 شماره 18 صفحات 93-81 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Iranmanesh Y, Pourhashemi M, Jahanbazi H, Zandebasiri M, Talebi M. (2021). Qualitative study of traditional and formal knowledge of acorn harvesting of Brant`s oak (Quercus brantii Lindl.) trees in the Zagros forests, Iran. ifej. 9(18), 81-93. doi:10.52547/ifej.9.18.81
URL: http://ifej.sanru.ac.ir/article-1-398-fa.html
URL: http://ifej.sanru.ac.ir/article-1-398-fa.html
ایران منش یعقوب، پورهاشمی مهدی، جهانبازی حسن، زندبصیری مهدی، طالبی محمود. بررسی کیفی دانش سنتی و دانش رسمی بهره‌برداری از میوه بلوط ایرانی (Quercus brantii Lindl.) در جنگل های زاگرس بوم شناسی جنگل های ایران (علمی- پژوهشی) 1400; 9 (18) :93-81 10.52547/ifej.9.18.81
بخش تحقیقات منابع طبیعی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان چهارمحال و بختیاری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، شهرکرد، ایران
چکیده: (2703 مشاهده)
مقدمه و هدف: دانش سنتی (Traditional knowledge) دانشی است که به‌دلیل تجربه و سنت های مردم محلی یک منطقه و با استفاده از روش آزمون و خطا در آزمایشگاهی بهنام طبیعت حاصل میشود. شناسایی دانشهای سنتی مرتبط با جنگل در دهه های گذشته به‌ویژه در زمینه دستیابی به مدیریت پایدار جنگل و با هدف نهایی دستیابی به توسعه پایدار محلی، منطقه ای، ملی و جهانی اهمیت فراوانی پیدا کرده است. هدف از انجام این پژوهش شناسایی دانش های سنتی مرتبط با بهره برداری از بذر بلوط ایرانی (Quercus brantii Lindl.) می باشد.
مواد و روش ها: این پژوهش در دو سامان عرفی چیگو و بیدله واقع در بخش منج شهرستان لردگان در استان چهارمحال و بختیاری انجام شد. اطلاعات مورد نیاز از جامعه محلی با استفاده از روش نمونهگیری گلوله برفی و رویکرد شهرت با استفاده از 56 مصاحبه به‌دست آمد. نقش بذر درختان بلوط در مطالعات رسمی نیز جداگانه با استفاده از مطالعات کتابخانه ای بررسی شد تا ارزیابی دانش های سنتی بهره برداری از بذر این درختان نیز بررسی گردد. درنهایت، با استفاده از ارزیابی کیفی و تجزیه و تحلیل اثرات و پیامدها، ده معیار سنجش دانش های سنتی و دانش های رسمی و تفاوت بررسی در این دو دانش تشریح شد.
یافته ها: ازجمله کاربردهای میوه بلوط که به‌تقریب در اکثر خانوارهای روستایی مناطق مورد مطالعه رواج دارد، استفاده از جفت بلوط برای تهیه مشکهای مختلف است. از کاربردهای مختلف بلوط که عموماً توسط مردمان محلی ساکن زاگرس استفاده میشده، می توان به مواردی از قبیل: نان بلوط، شیره بلوط، کباب بلوط و بلوط آبپز اشاره کرد. همچنین، شیره قهوه ای رنگی موسوم به عسل غزوله (Qazūlah) در اواخر فصل تابستان و اوایل پاییز بر روی پیاله میوه تشکیل میشود که به آن "مان شوکه" اطلاق شده و مصرف خوراکی دارد.
نتیجه گیری: نتایج نشان داد از آنجایی‌که یک دانش رسمی می تواند مبتنی بر نیازهای علمی باشد، سرعت تولید اطلاعات، حاکمیت مقررات علمی، دقت و صحت علمی و ارتباطات رسانهای در راستای پژوهش‌های مرتبط با بذر درختان بلوط ایرانی میتواند از مزایای دانش رسمی در این فرآیند منظور شود (مشابه دیگر دانش های رسمی)، اما در سوی مقابل، دانشهای سنتی به‌دلیل سازگاری با شرایط محلی و پذیرش اجتماعی میتوانند زمینه را برای مدیریت مشارکتی در جنگلهای زاگرس فراهم کنند.
مواد و روش ها: این پژوهش در دو سامان عرفی چیگو و بیدله واقع در بخش منج شهرستان لردگان در استان چهارمحال و بختیاری انجام شد. اطلاعات مورد نیاز از جامعه محلی با استفاده از روش نمونهگیری گلوله برفی و رویکرد شهرت با استفاده از 56 مصاحبه به‌دست آمد. نقش بذر درختان بلوط در مطالعات رسمی نیز جداگانه با استفاده از مطالعات کتابخانه ای بررسی شد تا ارزیابی دانش های سنتی بهره برداری از بذر این درختان نیز بررسی گردد. درنهایت، با استفاده از ارزیابی کیفی و تجزیه و تحلیل اثرات و پیامدها، ده معیار سنجش دانش های سنتی و دانش های رسمی و تفاوت بررسی در این دو دانش تشریح شد.
یافته ها: ازجمله کاربردهای میوه بلوط که به‌تقریب در اکثر خانوارهای روستایی مناطق مورد مطالعه رواج دارد، استفاده از جفت بلوط برای تهیه مشکهای مختلف است. از کاربردهای مختلف بلوط که عموماً توسط مردمان محلی ساکن زاگرس استفاده میشده، می توان به مواردی از قبیل: نان بلوط، شیره بلوط، کباب بلوط و بلوط آبپز اشاره کرد. همچنین، شیره قهوه ای رنگی موسوم به عسل غزوله (Qazūlah) در اواخر فصل تابستان و اوایل پاییز بر روی پیاله میوه تشکیل میشود که به آن "مان شوکه" اطلاق شده و مصرف خوراکی دارد.
نتیجه گیری: نتایج نشان داد از آنجایی‌که یک دانش رسمی می تواند مبتنی بر نیازهای علمی باشد، سرعت تولید اطلاعات، حاکمیت مقررات علمی، دقت و صحت علمی و ارتباطات رسانهای در راستای پژوهش‌های مرتبط با بذر درختان بلوط ایرانی میتواند از مزایای دانش رسمی در این فرآیند منظور شود (مشابه دیگر دانش های رسمی)، اما در سوی مقابل، دانشهای سنتی به‌دلیل سازگاری با شرایط محلی و پذیرش اجتماعی میتوانند زمینه را برای مدیریت مشارکتی در جنگلهای زاگرس فراهم کنند.
واژه‌های کلیدی: ارزیابی پیامدها، جوامع محلی، چهار محال و بختیاری، دانش سنتی مرتبط با جنگل، میوه بلوط
فهرست منابع
1. Adib, S., K. Rousta, N. Souri and H. Beboudi. 2009. Integration of indigenous knowledge and modern knowledge; A step towards sustainable rural development, the first national conference on sustainable rural development, Kermanshah, Razi University, 1-10.
2. Amirkabiri, A. 2016. Strategic management. Knowledge Looks Press, 528p (In Persian).
3. Ardakani, M. and M. Shahvali. 2003. Fundamentals, concepts and studies of indigenous agricultural knowledge. Village and Development Press, 148 p (In Persian).
4. Avatefi Hemmat, M. and T. Shamekhi. 2006. Traditional knowledge and techniques of forest villager's people in utilization of some non-wood forest products (Case study in Chitan village). Journal of Social Sciences, 13(34): 149-174 (In Persian).
5. Bazgir, A., M. Namiraniyan and M. Avatefi Hemmat. 2015. Ethnobotany of Manna oak (Quercus brantii Lindl.) in Kakasharaf region of Khorramabad. Journal of Indigenous Knowledge, 2(3): 185-228 (In Persian).
6. Emadi, M.H. and E. Abbasi. 1999. Indigenous knowledge and sustainable rural development: a long-range view in the new area. In: Emadi, M.H., & Abbasi, E. (Eds.). Application of indigenous knowledge in sustainable development (pp. 97-127). Tehran: Village and Development. No 3 (In Persian).
7. Fattahi, M., H. Abbasi, N. Ansari and M. Khanhassani. 2000. Zagros Forest Management (Volume I: Basic Studies). Research Institute of Forests and Rangelands, 474 p (In Persian).
8. Gharibi, S., M. Houshmand and R. Naghiha. 2015. Effect of dietary inclusion of raw or treated oak acorn (Quercus brantii Lindl) on the performance and cecal flora of broiler chickens. Journal of Animal Productions, 17(2): 403-413 (In Persian). [DOI:10.1590/1516-635x170117-24]
9. Ghazanfari, H., M. Namiranian, H. Sobhani and M.R. Mohajer. 2004. Traditional forest management and its application to encourage public participation for sustainable forest management in the northern Zagros mountain of Kurdistan province, Iran. Scandinavian Journal of Forest Research, 19: 65-71 (In Persian). [DOI:10.1080/14004080410034074]
10. Iranmanesh, Y. and H. Jahanbazi Goujani. 2015. Investigation of extractable oil from Brant's oak (Quercus brantii Lindl.) acorn in Chaharmahal and Bakhtiari Forests. Iranian Journal of Forest and Poplar Research, 23(3): 527-535 (In Persian).
11. Jafari, H., H. Fazaeli, S.A. Varmaghani and Gh. Maghsoudinezhad. 2001. The use of different levels of Acorn in the diet of Kurdish fattening mal lambs. Pajouhesh & Sazandegi, 14(4): 36-40 (In Persian).
12. Jazirehi, M.H. and M. Ebrahimi Rostaghi. 2003. Silviculture in Zagros. University of Tehran Press, 570p (In Persian).
13. Kajanus, M., P. Leskinen, M. Kurttila and J. Kangas. 2012. Making use of MCDS methods in SWOT analysis-Lessons learnt in strategic natural resources management. Forest Policy and Economics, 20: 1-9. [DOI:10.1016/j.forpol.2012.03.005]
14. Kargar, F., H. Kermanshahi and A. Javadmanesh. 2016. Effects of dietary inclusion of raw and processed acorn, stead corn on quantitative and qualitative traits of egg production and blood metabolites in Hy-line W36 laying hens. Journal of Livestock Research, 5(2): 37-52 (In Persian).
15. Karimian, V., M. Safaei and S.H. Matinkhah. 2014. Using Indigenous Knowledge of Nomadic People as a Suitable Guidance for Optimal Management in Forest Natural Ecosystems. Journal of Wood & Forest Science and Technology, 21(4): 95-114 (In Persian).
16. Karimpour, F., F. Takhruni, S. Ghaderi, R. Rajabi, A. Peykar, A. Almasi, B. Ebrahimzadeh, M. Rezaei, N. Ahmadi and M. Gohargani. 2019. Analysis of the traditional method of using mashk in the processing and storage of milk product and its microbial study. Journal of Innovation in Food Science and Technology, 11(1): 20-11.
17. Khaleghi, B., M. Avatefi Hemmat, T, Shamekhi and A. Shirvani. 2017. Symbiosis with forest: Traditional ecological knowledge of Arasbaran forest dwellers in using the trees. Iranian Journal of Forest, 9(1): 85-100 (In Persian).
18. Kim, I.A., R.L. Trosper, and G. Mohs. 2012. Cultural uses of no timber forest products among the Sts'ailes, Brithish Columbia, Canada. Forest Policy and Economics, 22: 40-46. [DOI:10.1016/j.forpol.2012.01.004]
19. Lorzadeh, N., F. Sepavand, M. Soleimaninezhad and N. Kazemirad. 2016. The effect of extract of internal layer of Oak seed in contraction of vaginal smooth muscles in women with vaginal relaxation. Journal of Medicinal Plants, 15(60): 173-181 (In Persian).
20. Masoudinezhad, M.R. and A.R. Yazdanbakhsh. 2004. Removal of Chrome and Nickel from sewagespolluted water source by using oak fruit. Koomesh, 6(1): 7-14 (In Persian).
21. Mokhtari, Z., A.M. Ziaiifar, M. Aalami, M. Kashaninejad and S. Aghajanzadeh, 2019. Physicochemical and rheological properties of dough from acorn flour and inulin. Journal of Food Science, 84(15): 23-38 (In Persian).
22. Mozafarian, V. 2010. Trees and Shrubs of Iran. Farhang-e Moaser Publications, 1054 p (In Persian).
23. Panahi, M. 2002. Biodiversity and traditional knowledge: A rview of practical ways to support indigenous and traditional knowledge to conserve biodiversity, Ronas Publication, 243 p (In Persian).
24. Panahi, P., M. Hasaninejad, M. Zandebasiri and M. Pourhashemi. 2014. Evaluation of Visitors Perspectives for Planning of National Botanical Garden of Iran, Environment and Development Journal, 5(9): 73 (In Persian).
25. Panghal, M., V. Arya, S. Yadav, S. Kumar and J.P. Yadav. 2010. Indigenous knowledge of medicinal plants used by Saperas community of Khetawas, Jhajja District, Haryana, India. Journal of Ethnobiology and Ethnomedicine, 6: 4. [DOI:10.1186/1746-4269-6-4]
26. Papzan, A. and F. Hamzehei. 2006. An introduction to indigenous knowledge and oral culture research in Western Iran. University of Razi publication, 204 p (In Persian).
27. Papzan, A., S.M. Hoseini, M. Azkia and M.H. Emadi. 2007. Develop a conceptual model resulting from the integration of indigenous and formal knowledge using In order to achieve the appropriate extension approach basic theory (Case study: of Bilvar area of Kermanshah city). Journal of Agricultural Economics and Development, 15(58): 151-176 (In Persian).
28. Parrotta, J.A. and M. Agnoletti. 2007. Traditional forest knowledge. Forest Ecology and Management, 249: 1-4. [DOI:10.1016/j.foreco.2007.05.022]
29. Pourhashemi, M., M. Zandebasiri and P. Panahi. 2015. Structural characteristics of oak coppice stands of Marivan Forests. Iranian Journal of Plant Research, 27: 766-776 (In Persian).
30. Pourhashemi, M. 2019. Necessity to pay attention to the sprout-based approach along with seed-based approach in Zagros forests. Iranian Journal of Nature, 5: 13-15 (In Persian).
31. Rahimzadeh, G., M.A. Bahar and N.A. Mozaffari. 2012. Antimicrobial activity Kefir on different time fermentation. Iranian Journal of Medical Microbiology, 5(7): 35-41 (In Persian).
32. Rerkasem, K., N. Yimyam and B. Rerkasem. 2009. Land use transformation in the mountainous mainland Southeast Asia region and the role of indigenouse knowledge and skills in forest management. Forest Ecology and Management, 257: 2035-2043. [DOI:10.1016/j.foreco.2008.11.008]
33. Rodrigue Castro, G., A. Floquet, R., Mongbo, V.K. Salako, A.B. Fandohan, A.E. Assogbadjo, and R.G. Kakaї. 2016. socio-economic and ecological outcomes of community based forest management: A case study from Tobé-Kpobidon forest in Benin, Western Africa, Forest Policy and Economics, 64: 46-55. [DOI:10.1016/j.forpol.2016.01.001]
34. Sagheb Talebi, Kh., T. Sajedi and M. Pourhashemi. 2014. Forests of Iran: a Treasure from the Past, a Hope for the Future. Springer, 152 p. [DOI:10.1007/978-94-007-7371-4]
35. Shamekhi, T. 2013. Laws and Management of Natural Resources (Forests and Rangelands), University of Tehran Press, 476 p (In Persian).
36. Toral, J.N., A. Valdivieso, R. Aguilar-Jiménez, J. Cámara-Córdova and D. Grandi. 2013. Silvopastoral systems with traditional management in southeastern Mexico: A prototype of livestock agroforestry for cleaner production, Journal of Cleaner Production, 57: 266-279. [DOI:10.1016/j.jclepro.2013.06.020]
37. Valipour, A., T. Plieninger, Z. Shakeri, H. Ghazanfari, M. Namiranian and M.J. Lexer. 2014. Traditional silvopastoral management and its effects on forest stand structure in northern Zagros, Iran. Forest Ecology and Management, 327: 221-230. [DOI:10.1016/j.foreco.2014.05.004]
38. Yousefi, J. 2014. Indigenous knowledge of the use of oak tree components in Rustam nomads. Journal of Sociology Studies, 6(21): 125-143 (In Persian).
39. Yousefi, M.M., and M. Vosougi. 2013. Indigenous knowledge of forest and rangeland in Rostam city. The Journal of Sociology Studies, 5(19): 71-89 (In Persian).
40. Zandebasiri, M., H. Ghazanfari, A. Sepahvand and P. Fatehi. 2010. Presentation of decision making pattern for Forest management Unit under uncertainty conditions (case study: Taf local area-Lorestan). Iranian Journal of Forest, 3: 109-120 (In Persian).
41. Zandebasiri, M., J. Soosani and M. Pourhashemi. 2017. Evaluation of the crisis severity in forests of Kohgiluye and Boyerahmad province (Case study: Tang-e Solak). Iranian Journal of Forest and Poplar Research, 24(4): 665-674 (In Persian).
42. Zandebasiri, M. and M. Pourhashemi. 2018. Traditional forest related knowledge, Part 1: Describe the basics and features of traditional and scientific systems. Iranian journal of nature, 3(2): 10-15 (In Persian).
43. Zandebasiri, M., H. Vacik, D. Etongo, Y. Dorfstetter, J. Soosani and M. Pourhashemi. 2019. Application of time-cost trade-o- model in forest management projects. Journal of Forest Science, 65: 481-492. [DOI:10.17221/65/2019-JFS]
44. Zandebasiri, M., P. Groselj, H. Azadi, F. Serio and R. Abbasi Shureshjani, 2021. DPSIR framework priorities and its application to forest management: a fuzzy modeling. Environmental monitoring and assessment, 193, 598 (2021). [DOI:10.1007/s10661-021-09257-x]
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
