دوره 11، شماره 21 - ( بهار و تابستان 1402 )
جلد 11 شماره 21 صفحات 11-1 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Jalili Asle H, Fallah A, Oladi J, Hosseini S. (2023). Identification and Customization of Rural Ecotourism Criteria and Indicators in the Forest Areas of Northern Iran. Ecol Iran For. 11(21), 1-11. doi:10.61186/ifej.11.21.1
URL: http://ifej.sanru.ac.ir/article-1-394-fa.html
URL: http://ifej.sanru.ac.ir/article-1-394-fa.html
جلیلی اصل حسن، فلاح اصغر، اولادی جعفر، حسینی ساره. شناسایی و بومی سازی معیارها و شاخص های بوم گردی روستایی در نواحی جنگلی شمال ایران بوم شناسی جنگل های ایران (علمی- پژوهشی) 1402; 11 (21) :11-1 10.61186/ifej.11.21.1
حسن جلیلی اصل1، اصغر فلاح*1، جعفر اولادی1، ساره حسینی2
1- دانشکده منابع طبیعی
2- دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی ساری
2- دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی ساری
چکیده: (2932 مشاهده)
چکیده مبسوط
مقدمه و هدف: بوم گردی فرایندی است که از دیرباز با شکل های خاص خود به منظور تأمین نیازهای روانی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی انسان ها وجود داشته و از شاخصه های رو به رشد است. از این رو امروزه، بوم گردی به یکی از اهرم های اصلی توسعه اقتصادی و اجتماعی در بسیاری از مناطق جهان تبدیل شده است. این فرایند در مناطق مختلف باید بر پایه توسعه پایدار باشد تا ضمن حفاظت از میراث تاریخی و فرهنگی منطقه در کنار استفاده عقلایی از منابع طبیعی، طبیعت مورد نظر را نیز محافظت کند. از این رو، پیش از تدوین راهکارهای توسعه و اجرای برنامه های اقتصادی و اجتماعی، بررسی جغرافیایی منطقه و شناخت توان های محیطی آن و سپس تعیین توان بوم گردی سرزمین، با هدف بهره برداری مستمر با کمترین تخریب و حفظ منابع طبیعی، ضرورتی اجتناب ناپذیر است. لذا بوم گردی در میان انواع مختلف گردشگری از جایگاه ویژه و رشد قابل ملاحظه ای برخوردار بوده است و در 20 سال اخیر، شاهد گسترش سریع فعالیت های بوم گردی در سراسر جهان بوده ایم و انتظار می رود به شدت این گسترش نیز افزوده شود. اما نظر به اهمیت حفاظت از طبیعت، برنامه ریزی و مدیریت، بوم گردی روستایی بر اساس اصول علمی از رویکردهای ضروری در فرآیند نیل به توسعه پایدار و جلوگیری از هدر رفت وقت و سرمایه است.
مواد و روش‌ها: هدف از این پژوهش شناسایی و بومی سازی معیارها و شاخص های بوم گردی روستایی به روش توصیفی-تحلیلی مبتنی بر تکمیل پرسشنامه دلفی توسط خِبرگان و کارشناسان متخصص در این حوزه است. از این رو تعداد 44 نفر از خبرگان و متخصصان بوم گردی روستایی در سه دور به پرسشنامه دلفی شامل مجموعه‌ای از معیارها و شاخص‌های بوم گردی روستایی مستخرج از منابع مختلف، پاسخ دادند. در این پژوهش جهت حصول به اتفاق نظر میان اعضای دلفی یعنی همگرا شدن نظر آنها از شاخص انحراف معیار و ضریب هماهنگی کندال استفاده گردید. همچنین در این مطالعه به منظور بررسی پایداری درونی سوال های پرسشنامه از تکنیک سنجش پایایی ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد.
یافته‌ها: تجزیه و تحلیل یافته های این پژوهش، مجموعاً چهار معیار و 54 شاخص برای بوم گردی روستایی شناسایی نمود که در نهایت از میان آنها چهار معیار و 44 شاخص جهت ارزیابی بوم گردی روستایی بومی سازی و اولویت بندی گردید. این معیارها شامل معیارهای زیست محیطی، اقتصادی، اجتماعی و فنی بوده است. نتایج اولویت بندی شاخص‌های بوم گردی روستایی با استفاده از روش دلفی نشان داد که در بُعد زیست محیطی، اجتماعی، اقتصادی و فنی شاخص های وجود فضای سبز، جنگل، مراتع، تالاب، رودخانه ها و ...، سبک معماری و صنایع دستی، نوع پوشش لباس و غذاها، وجود بازارهای محلی روستایی و شاخص وجود اماکن و جاذبه های مذهبی، تاریخی، باستانی، زیارتی، مصنوعی، فرهنگی و اجتماعی به ترتیب بالاترین اولویت را در میان سایر شاخص‌های بومگردی روستایی به خود اختصاص داده اند.
نتیجه‌گیری: نتایج اولویت بندی معیارهای بوم گردی روستایی نشان داد، معیارهای فنی و زیست محیطی به‌ترتیب با کسب میانگین 4/37 و 3/94 اولویت اول و دوم را به خود اختصاص داده اند. از این‌رو، پیشنهاد می شود به معیارها و شاخص ها با اولویت بالای بوم گردی روستایی در برنامههای مدیریتی جهت اجرای پروژه های بوم گردی روستایی توجه بیشتری شود.
مقدمه و هدف: بوم گردی فرایندی است که از دیرباز با شکل های خاص خود به منظور تأمین نیازهای روانی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی انسان ها وجود داشته و از شاخصه های رو به رشد است. از این رو امروزه، بوم گردی به یکی از اهرم های اصلی توسعه اقتصادی و اجتماعی در بسیاری از مناطق جهان تبدیل شده است. این فرایند در مناطق مختلف باید بر پایه توسعه پایدار باشد تا ضمن حفاظت از میراث تاریخی و فرهنگی منطقه در کنار استفاده عقلایی از منابع طبیعی، طبیعت مورد نظر را نیز محافظت کند. از این رو، پیش از تدوین راهکارهای توسعه و اجرای برنامه های اقتصادی و اجتماعی، بررسی جغرافیایی منطقه و شناخت توان های محیطی آن و سپس تعیین توان بوم گردی سرزمین، با هدف بهره برداری مستمر با کمترین تخریب و حفظ منابع طبیعی، ضرورتی اجتناب ناپذیر است. لذا بوم گردی در میان انواع مختلف گردشگری از جایگاه ویژه و رشد قابل ملاحظه ای برخوردار بوده است و در 20 سال اخیر، شاهد گسترش سریع فعالیت های بوم گردی در سراسر جهان بوده ایم و انتظار می رود به شدت این گسترش نیز افزوده شود. اما نظر به اهمیت حفاظت از طبیعت، برنامه ریزی و مدیریت، بوم گردی روستایی بر اساس اصول علمی از رویکردهای ضروری در فرآیند نیل به توسعه پایدار و جلوگیری از هدر رفت وقت و سرمایه است.
مواد و روش‌ها: هدف از این پژوهش شناسایی و بومی سازی معیارها و شاخص های بوم گردی روستایی به روش توصیفی-تحلیلی مبتنی بر تکمیل پرسشنامه دلفی توسط خِبرگان و کارشناسان متخصص در این حوزه است. از این رو تعداد 44 نفر از خبرگان و متخصصان بوم گردی روستایی در سه دور به پرسشنامه دلفی شامل مجموعه‌ای از معیارها و شاخص‌های بوم گردی روستایی مستخرج از منابع مختلف، پاسخ دادند. در این پژوهش جهت حصول به اتفاق نظر میان اعضای دلفی یعنی همگرا شدن نظر آنها از شاخص انحراف معیار و ضریب هماهنگی کندال استفاده گردید. همچنین در این مطالعه به منظور بررسی پایداری درونی سوال های پرسشنامه از تکنیک سنجش پایایی ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد.
یافته‌ها: تجزیه و تحلیل یافته های این پژوهش، مجموعاً چهار معیار و 54 شاخص برای بوم گردی روستایی شناسایی نمود که در نهایت از میان آنها چهار معیار و 44 شاخص جهت ارزیابی بوم گردی روستایی بومی سازی و اولویت بندی گردید. این معیارها شامل معیارهای زیست محیطی، اقتصادی، اجتماعی و فنی بوده است. نتایج اولویت بندی شاخص‌های بوم گردی روستایی با استفاده از روش دلفی نشان داد که در بُعد زیست محیطی، اجتماعی، اقتصادی و فنی شاخص های وجود فضای سبز، جنگل، مراتع، تالاب، رودخانه ها و ...، سبک معماری و صنایع دستی، نوع پوشش لباس و غذاها، وجود بازارهای محلی روستایی و شاخص وجود اماکن و جاذبه های مذهبی، تاریخی، باستانی، زیارتی، مصنوعی، فرهنگی و اجتماعی به ترتیب بالاترین اولویت را در میان سایر شاخص‌های بومگردی روستایی به خود اختصاص داده اند.
نتیجه‌گیری: نتایج اولویت بندی معیارهای بوم گردی روستایی نشان داد، معیارهای فنی و زیست محیطی به‌ترتیب با کسب میانگین 4/37 و 3/94 اولویت اول و دوم را به خود اختصاص داده اند. از این‌رو، پیشنهاد می شود به معیارها و شاخص ها با اولویت بالای بوم گردی روستایی در برنامههای مدیریتی جهت اجرای پروژه های بوم گردی روستایی توجه بیشتری شود.
فهرست منابع
1. Abdollahi, A. 2007. Ecotourism Compatible with Environmental Protection and Sustainability of Natural Resources, 6th Iranian Agricultural Economics Conference, 22 pp (In Persian).
2. Akrivosa, C., P. Reklitisb and M. Theodoroyianic. 2014. Tourism Entrepreneurship and the Adoption of Sustainable Resources. The Case of Evritania Prefecture, Procedia - Social and Behavioral Sciences, 148: 378- 382. [DOI:10.1016/j.sbspro.2014.07.056]
3. Anbestani, A., A. Saidi and H. Darvishi. 2012. The survey of ecological, economic and social and environmental tourism in rurals from point of view rurality (Case study: Arjan flat). Journal of Spatial Programming, (2): 1-20 (In Persian).
4. Asghariyan, M., T. Shacheraghi, K. Nasir Ahmadi and J. Oladi. 2012. The Recognition of criteria and indicator of nature reserve management in the forest parks north of Iran using of Delphi method. Journal of natural Ecosystem Iran, 2(4): 93-103 (In Persian).
5. Bahreini, H. and H. Jahani moghadam. 2004. Utilizing the potentials of the regions for the development of tourism in Masjide Soleiman oil museum park, Journal of environment study, 35: 33-52 (In Persian).
6. Barkauskeiene, K. and V. Snieska. 2013. Ecotourism as integral part of sustainable tourism development. Economics and Management, 18(3): 449-456. [DOI:10.5755/j01.em.18.3.4272]
7. Brandful Cobbinah, P., D. Amenuvor, R. Black and C. Peprah. 2017. Ecotourism in the Kakum Conservation Area, Ghana: Local politics, practice and outcome, Journal of Outdoor Recreation and Tourism, 20: 34-44. [DOI:10.1016/j.jort.2017.09.003]
8. Choi, H. and E. Sirakaya. 2006. Sustainability indicators for managing community tourism. Tourism Management Journal, 27: 1274-1289. [DOI:10.1016/j.tourman.2005.05.018]
9. Dehghani, M., N. Yaghoubi, A. Mooghali and Z. Vazife. 2018.A Comprehensive model of factors affecting Establishment of Knowledge Management, Journal of New Approaches in Educational Administration, 10(37): 109-132 (In Persian).
10. Dillman, D.A. 2000. Mail and internet surveys: the tailored design method, Second Ed. John Wiley and Sons, Inc., United States of America.
11. Foroze, M., A. Danekar and Gh. Amiri. 2016. Explaining the criteria and indicators of sustainable tourism management (sample study: Khamir and Qeshm Mangrove forests), Journal of Tourism Planning and Development, 17: 169-194 (In Persian).
12. Ghotbuddin Yazd, N. and A. Nohegar. 2015. Management and planning of ecotourism in the city of Sirik, using GIS spatial information technology. National Conference on New Ideas in Tourism, Geography and Indigenous Development, Buchanan (In Persian).
13. Hosseini, A., A. Pourahmad, H. Oroji and M. Alizadeh. 2013. The Priority of Measuring the Strategies for Development of Cultural Tourism in Alamut, Qazvin, Human Geography Research, 45(3): 1-17 (In Persian).
14. Hosseini, S., J. Oladi and H. Amirnejad. 2015. Evaluation and valuation of ecological, economic and social functioa and services of national parks (Case Study: Kiasar national park). Ph. D thesis forestry, 230 pp (In Persian).
15. Jiang, J. 2008. Evaluating of the Potential of Ecotourism to Contribute to Local Sustainable Development: A Case Study of Tengtou Village, China, 184 pp.
16. Khosh Akhlaq, R.N.M., A. Sharifi, H. Matinkhah and F. Kambakhsh. 2009. Economic Analysis of optimal utilization of northern forests (Series 16 of Shafarood Basin). Agricultural Economics and Development, (66): 115-138 (In Persian).
17. Ludwig, L. and S. Starr. 2005. Library as place: results of a Delphi study. Journal of the Medical Library Association; 93(3): 315-327.
18. Majnoonian H.2018. Protected areas of Iran: Principles and measures for the protection of parks and areas. Environmental Protection Organization, Tehran, 742 pp (In Persian).
19. Maleki, M., M. Sartipour, M. Tahabaz and A. Maleki. 2013. Feasibility study of ecotourism development in rural settlements of Darrehshahr city. Journal Space Economy & Rural Development, 4: 75-96 (In Persian).
20. Mashayekhi, A., A. Farhangi, M. Momeni and S. Alidosti. 2005. A Study of Key Factors affecting the application of information technology in Iranian government organizations: Application of Delphi Method. 191-232 (In Persian).
21. Mehdi Nejad, J., A. Zarghami and A. Sadat. 2015. The relationship between man and nature in the Iranian garden from the perspective of Islamic architecture. Naqshejahan- Basic studies and New Technologies of Architecture and Planning, 1: 27-41 (In Persian).
22. Moharramnejad, A. and A. Mafi. 2006. Investigation of strengths, weaknesses, threats and opportunities for the implementation of forest principles in the forests of northern Iran (Rio to Johannesburg). Journal of Environmental Technology, 11(4): 149-172 (In Persian).
23. Momenei, m., M. Sarafei and M. Gasemei. 2006. The Structure and Function of Religious-Cultural Tourism and the Necessity of Integrated Management in Mashhad Metropolis. Geographic and Development Iranian Journal, 6(11): 13-38 (In Persian).
24. Munca, DP., S. Varnhagen, P. Brett-McLean, GM. Allan, O. Szafran and A. Ausford. 2007. Rewards and challenges of family practice: web- based survey using the Delphi method. Can FAM Physician, 53(2): 86-278.
25. Nematollahi, Z., M. Mojaverian and M. Hosseinzadeh. 2016. Prioritize Tourism Target Villages in Mazandaran Province. Agricultural Economic& Development, 30(3): 218-226 (In Persian).
26. Pablo Martinez, M., S, Marco, D. Serrano, MJ. Forjaz and Serrano. MS. 2007. Two questionnaires for Parkinson's disease: are the PDQ-39 and PDQL equivalent? Qual Life Res; 16(7): 1221-30. [DOI:10.1007/s11136-007-9224-2]
27. Powell, C .2003. The Delphi technique: Myths and realities. Methodological issues in nursing research, 41(4): 4 pp. [DOI:10.1046/j.1365-2648.2003.02537.x]
28. Ranjbari, R., A. Danekar and B. Riazi. 2009. Environmental assessment of Nayband coastal-marine national park in Bushehr province for recreational use. Journal of Environment Science and Technology, (4): 11 pp (In Persian).
29. Schmidt, R., K.L. Yytinen, M. Keil and P. Cule. 2001. Identifying Software Project Risks: An International Delphi Study, Journal of Management Information Systems, 17(4): 5-36. [DOI:10.1080/07421222.2001.11045662]
30. Shaterian, M., P. Kiani Salmi, Y. Gholami and Z. Montaseri. 2016. Prioritization of factors affecting the development of nature tourism in Barzak-Kashan villages by combining ANP and DEMATEL techniques, Scientific Journals Management System, 44: 131-154 (In Persian).
31. Siegel, S and Jr. Castellan. 1988. Nonparametric Statistics for the Behavioral Sciences, 2nd Edition, NewYork: McGraw-Hill.
32. Skulmoski, J., F. Hartman and J. Krahn. 2007. The Delphi method for graduate research, Journal of Information Technology Education, 6: 123-132. [DOI:10.28945/199]
33. Smriti Ashok, H.R., M.D. Tewari and B. Majumdar. 2017. Development of ecotourism sustainability assessment framework employing Delphi, C&I and participatory methods: A case study of KBR, West Sikkim, India, Tourism Management Perspectives, 21: 24-41. [DOI:10.1016/j.tmp.2016.10.005]
34. Tesaur, SH., Y. Lin and J. Lin. 2005. Evaluating Ecotourism Sustainability from the Integrated Perspective of Resources. Journal of Community and Tourism Management, 640-653. [DOI:10.1016/j.tourman.2005.02.006]
35. Yianna, F. and P. Poulicos. 2001. Sustainable development indicators: An overview, institute of applied and computational mathematic, regional analysis devedunal, 14 pp.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
