بهار و تابستان 1402
برگشت به فهرست مقالات |
برگشت به فهرست نسخه ها
دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
چکیده: (30 مشاهده)
جوی کناری که بهمنظور زهکشی جریانات سطحی و حفاظت از ساختمان راه ساخته میشود در بارندگیهای شدید، تحت تأثیر سرعت رواناب دچار فرسایش شده و رسوبات را به صورت بارمعلق به رودخانهها و اکوسیستمهای آبی منتقل میکند. تعیین آستانههای اثرگذاری بارندگی در تیمارهای مختلف حفاظتی بر فرایند رسوبدهی جوی کناری میتواند ابزار مناسبی برای مدیریت و برنامهریزی حفاظت جوی کناری جادههای جنگلی در طول سال باشد. استفاده از فنون سازگار با محیطزیست جهت حفاظت از جوی کناری تأثیر مستقیم بر کیفیت و دوام ساختمان راه و اطمینان از ایمنی تردد دارد. در این تحقیق ضمن پایش وضعیت شدت و مدت بارندگی طرح جنگلداری دکتر بهرامنیا در استان گلستان و جمعآوری دادهها در طول سال، نسبت به اندازهگیری میزان تحویل رسوب پس از هر بار بارندگی از طریق تلهگذاری در ابتدا و انتهای 30 قطعه جوی 150 متری در سال اول قبل از اعمال تیمارها اقدام شد. تلهگذاری شامل کندن گودالی استوانهای شکل به قطر 4/0 متر و عمق 6/0 متر بود. در داخل هر تله یک شاخص مدرج برای تکرار اندازهگیریها نصب و طی هر بازدید ارتفاع رسوب و سطح رسوبگذاری برای محاسبه حجم رسوب اندازهگیری و سپس در وزن مخصوص ظاهری رسوب ضرب شد. در سال دوم بعد از شناسایی جویهایی که بیشترین میزان رسوبدهی را داشتند نسبت به اعمال تیمارهای سنگچین با مصالح کوهی، سنگچین با مصالح رودخانهای، پلکانی کردن جوی و کوبیدن بستر اقدام گردید و اندازهگیری رسوب پس از هر بار بارندگی مشابه سال قبل تکرار گردید. نتایج آنالیز همبستگی پیرسون نشان داد که با افزایش مدت بارندگی، میزان تحویل رسوب از جوی کناری بهطور معنیداری افزایش پیدا کرد. اما همبستگی بین شدت بارندگی با میزان تحویل رسوب معنیدار نبود. پس از اجرای تیمارهای حفاظت جوی، مقدار تحویل رسوب بهطور قابل ملاحظهای کاهش یافت، به طوری که آغاز رسوبدهی جویهای کناری در بارندگی 12 ساعته و شدت 09/6 میلیمتر در ساعت مشاهده شد. رسوب تولید شده از جویهای تیمار شده با سنگچین مصالح کوهی، سنگچین مصالح رودخانهای، سازه پلکانی و کوبیدن بستر بهترتیب 16000، 36000، 12150 و 27000 گرم در سال بود. با مقایسه عملکرد تیمارهای حفاظتی مشخص گردید که تیمار سنگچین با مصالح کوهی با کاهش 84 درصدی میزان تحویل رسوب دارای بهترین عملکرد بود. با این وجود پیشنهاد میشود تحقیقات بیشتر و جامعتر تحت شرایط مختلف اقلیم، شیب و سنگ بستر انجام شود تا بتوان نتایج تعمیمپذیر و کاربردی برای کنترل رسوب جویهای کناری ارائه نمود.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
