دوره 10، شماره 20 - ( پاییز و زمستان 1401 1401 )
جلد 10 شماره 20 صفحات 63-52 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Ahmadi A, Rezaei R, Abdi N, Toranjzar H. (2022). Changes in Species Diversity and Soil Seed Bank under the Exclosure and Different Intensity of Livestock Grazing in Deteriorated Forests of Middle Zagros. ifej. 10(20), 52-63. doi:10.52547/ifej.10.20.52
URL: http://ifej.sanru.ac.ir/article-1-444-fa.html
URL: http://ifej.sanru.ac.ir/article-1-444-fa.html
احمدی عباس، رضایی روح اله، عبدی نوراله، ترنج زر حمید. تغییر تنوع گونه ای و بانک بذر خاک تحت تأثیر قرق و چرای دام در جنگل های مخروبه زاگرس میانی بوم شناسی جنگل های ایران (علمی- پژوهشی) 1401; 10 (20) :63-52 10.52547/ifej.10.20.52
گروه منابع طبیعی، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک، ایران
چکیده: (1952 مشاهده)
چکیده مبسوط
مقدمه و هدف: چرای بیرویه، رعایت نکردن تعادل دام و مرتع و ورود زودهنگام دام به جنگلها و مراتع از عوامل اصلی تخریب جنگلها و مراتع هستند که موجب تغییرات در ترکیب، ساختار و تنوع گونهای می شوند. در این مطالعه تغییرات در ترکیب، ساختار و تنوع گونه ای تحت تأثیر قرق و شدت های مختلف چرای دام یکسال پس از چرای دام در جنگل های مخروبه سرخلج کنگاور و در سه منطقه قرق، منطقه تحت چرای متوسط و شدید بررسی شد.
مواد و روش ها: نمونه برداری از پوشش گیاهی (علفی و درختچه ایی و درختی) در مسیر ترانسکت های 100 متری با 90 پلات دو مترمربعی به روش براون-بلانکه با ثبت درصد تاج پوشش گونه های گیاهی انجام شد. با توجه به ییلاقی بودن منطقه، نمونه گیری بانک بذر در آذرماه 1398 و پیش از آغاز رویش بذرهای موجود در خاک انجام گرفت. پس از بازدید از مراتع مشجر سرخلج، سه منطقه با قابلیت تفکیکی که تمام خصوصیات و شرایط بوم شناختی مثل توپوگرافی (شیب، جهت، ارتفاع)، نوع خاک و مقدار بارندگی شبیه به هم بوده و تنها در فاکتور شدت چرا با هم اختلاف داشتند، مشخص گردید. فاصله مناطق مورد مطالعه از یکدیگر 500 متر بود. این مناطق سپس تحت شرایط چرای دام متوسط و شدید قرار گرفتند و قسمتی هم بدون چرا به عنوان شاهد در نظر گرفته شد، نمونهبرداری از بانک بذر خاک در هر پلات در دو عمق 5-0 و 10-5 سانتیمتری در مناطق مورد مطالعه انجام گرفت. ترکیب و مقدار بانک بذر نیز به روش جوانهزنی در گلخانه تعیین گردید.
یافته ها: نتایج نشان داد چرای متوسط و شدید دام باعث تغییر نوع گونه ای در منطقه گردیده به طوری که با افزایش شدت چرا، گونه های کریپتوفیت و تروفیت کاهش داشته و گونه های همی کریپتوفیت، فانروفیت و کامفیت در منطقه افزایش یافت. همچنین شاخص های تنوع پوشش گیاهی و بانک بذر در منطقه چرای شدید نسبت به منطقه قرق به شدت کمتر بود در حالی که شاخص های تنوع زیستی در منطقه چرای متوسط نسبت به چرای شدید از مقادیر بالاتری برخوردار بودند.
نتیجه گیری: نتایج این تحقیق نشان داد که عملیات قرق یکساله می تواند باعث افزایش تنوع پوشش گیاهی گردد و در صورت عدم امکان قرق به دلیل نیاز مبرم دامداران و مرتعداران روستایی و عشایری به علوفه مراتع و غیر ممکن بودن قرق مرتع در عرصههای خیلی وسیع، چرای سبک میتواند از اولویت بیشتری برخوردار باشد.
مقدمه و هدف: چرای بیرویه، رعایت نکردن تعادل دام و مرتع و ورود زودهنگام دام به جنگلها و مراتع از عوامل اصلی تخریب جنگلها و مراتع هستند که موجب تغییرات در ترکیب، ساختار و تنوع گونهای می شوند. در این مطالعه تغییرات در ترکیب، ساختار و تنوع گونه ای تحت تأثیر قرق و شدت های مختلف چرای دام یکسال پس از چرای دام در جنگل های مخروبه سرخلج کنگاور و در سه منطقه قرق، منطقه تحت چرای متوسط و شدید بررسی شد.
مواد و روش ها: نمونه برداری از پوشش گیاهی (علفی و درختچه ایی و درختی) در مسیر ترانسکت های 100 متری با 90 پلات دو مترمربعی به روش براون-بلانکه با ثبت درصد تاج پوشش گونه های گیاهی انجام شد. با توجه به ییلاقی بودن منطقه، نمونه گیری بانک بذر در آذرماه 1398 و پیش از آغاز رویش بذرهای موجود در خاک انجام گرفت. پس از بازدید از مراتع مشجر سرخلج، سه منطقه با قابلیت تفکیکی که تمام خصوصیات و شرایط بوم شناختی مثل توپوگرافی (شیب، جهت، ارتفاع)، نوع خاک و مقدار بارندگی شبیه به هم بوده و تنها در فاکتور شدت چرا با هم اختلاف داشتند، مشخص گردید. فاصله مناطق مورد مطالعه از یکدیگر 500 متر بود. این مناطق سپس تحت شرایط چرای دام متوسط و شدید قرار گرفتند و قسمتی هم بدون چرا به عنوان شاهد در نظر گرفته شد، نمونهبرداری از بانک بذر خاک در هر پلات در دو عمق 5-0 و 10-5 سانتیمتری در مناطق مورد مطالعه انجام گرفت. ترکیب و مقدار بانک بذر نیز به روش جوانهزنی در گلخانه تعیین گردید.
یافته ها: نتایج نشان داد چرای متوسط و شدید دام باعث تغییر نوع گونه ای در منطقه گردیده به طوری که با افزایش شدت چرا، گونه های کریپتوفیت و تروفیت کاهش داشته و گونه های همی کریپتوفیت، فانروفیت و کامفیت در منطقه افزایش یافت. همچنین شاخص های تنوع پوشش گیاهی و بانک بذر در منطقه چرای شدید نسبت به منطقه قرق به شدت کمتر بود در حالی که شاخص های تنوع زیستی در منطقه چرای متوسط نسبت به چرای شدید از مقادیر بالاتری برخوردار بودند.
نتیجه گیری: نتایج این تحقیق نشان داد که عملیات قرق یکساله می تواند باعث افزایش تنوع پوشش گیاهی گردد و در صورت عدم امکان قرق به دلیل نیاز مبرم دامداران و مرتعداران روستایی و عشایری به علوفه مراتع و غیر ممکن بودن قرق مرتع در عرصههای خیلی وسیع، چرای سبک میتواند از اولویت بیشتری برخوردار باشد.
فهرست منابع
1. Amani, S., H. Jonaidi and P. Karami. 2018. The investigation of grazing intensity effect on vegetation changes in rangelands of Bijar protected area. Seventh conference of Range and Range management. Tehran.
2. Augusto, L., J.L. Dupouey, J.F. Picard and J. Ranger. 2001. Potential contribution of the seed bank in coniferous plantations to the restoration of native deciduous forest vegetation. Acta Oecologica. 22, (2): 87-98. [DOI:10.1016/S1146-609X(01)01104-3]
3. Bagheri, R., S. Mohamadi and M. Saljoghi. 2016. Land use change effects on some soil physical properties (case study: baft city of Kerman province). Iranian Journal of Range and Desert Research, 23(2): 231-243.
4. Barnes, B., R. Zak and H. Spurr. 1997. Forest ecology, 4th Ed, John Wiley and Sons, New York.
5. Bayat, sh. 2012. Restoration and harvest plan of Allium hirtifolium in Sarkhalag rangelands (Mirza abad and Haftkhani villages), Kangavar city, Kermanshah County, 37 pages.
6. Bouahim, S., L. Rhazi, B. Amami, N. Sahib, M. Rhazi, A. Waterkeyn, A. Zouahri, F. Mesleard, S.D. Muller and P. Grillas. 2010. Impact of grazingon the species richness of plant communities in Mediterranean temporary pools (western Morocco). Comptes Rendus Biologies, 333(9): 670-679. [DOI:10.1016/j.crvi.2010.06.004]
7. Braun-blanquet, J. 1932. Plant sociology, the study of plant communities (translation of Pflanzensoziologie by fuller, G.D. and H.S. Conad, 1983), Mc Graw Hill Book vompany, Inc., New York. 439 pp.
8. Brisk, D.D., T.W. Boutton and Z. Wnag. 1996.Contribution of fexible allocation prionties to herbivory tolerance in C4 perennial grasses an evaluation with 13C labeling. Oecologia, 105: 151-159. [DOI:10.1007/BF00328540]
9. Busso, C.A., G.L. Bonvissuto. 2009. Soil seed bank in and between vegetation pathes in arid Patagonia, Argentina. Environmental and Experimental Botany, 67: 188-195. [DOI:10.1016/j.envexpbot.2009.01.003]
10. Chaideftou, E., C.A. Thanos, E. Bergmeier, A. Kallimanis and P. Dimopoulos. 2009. Seed bank composition and above-ground vegetation in response to grazing in sub-Mediterranean oak forests (NW Greece). Journal of Plant Ecology, 201: 255-265. [DOI:10.1007/s11258-008-9548-1]
11. Dastgheyb Shirazi, S.S., A. Ahmadi, N. Abdi, H. Toranj Zar and M. R. Khaleghi. 2021. Moderate grazing is the best measure to achieve the optimal conservation and soil resource utilization (case study:Bozdaghin rangelands, North Khorasan, Iran), Environmental Monitoring and Assessment, 193: 549. [DOI:10.1007/s10661-021-09334-1]
12. Debrot, A. O. and J. A. de Freitas. 1993. A comparison of ungrazed and ivestock-grazed rock vegetation in Curacao. Bitropica, 25: 270- 280. [DOI:10.2307/2388785]
13. Erfanzadeh, R and S.H. Hosseini Kahnoj. 2011. Effect of soil characteristics on the distribution of surface vegetation and soil seed bank. Jounal of Raneland, 5(2): 155-162(In Persian).
14. Erfanzadeh, R., F. Hendrickx, J.P. Maelfait and M. Hoffmann. 2010. The effect of succession stage and salinity on the vertical distribution of seeds in salt marsh soils. Flora, 205: 442-448. [DOI:10.1016/j.flora.2009.12.010]
15. Gholami, P., J. Ghorbani and M. Shokri. 2011. Changes in diversity, richness and functional groups of vegetation under different grazing intensities (case study: mahoor, mamasani rangelands, Fars province). Iranian Journal of Range and Desert Research, 18 (4): 662-675.
16. Godefroid, S., Sh.S. Phatyal and N. Koedam. 2006. Depth distribution and composition of seed banks under different tree layers in a managed temperate forest ecosystem. Acta Oecologica. 5: 1437-1443. [DOI:10.1016/j.actao.2005.11.005]
17. Harper, J.L. 1977. The Population Biology of Plants. Academic Press, London. 892 pp.
18. Heydarian AghaKhani, M., A.A. Naghipour Borj, and H. Tavakoli. 2010. The effects of grazing intensity on vegetation and soil in sisab rangelands, bojnord, Iran. Iranian Journal of Range and Desert Research, 17(2): 243-255. (In Persian).
19. Hickman, K.R., D.C. Hartnett, R.C. Cochran and C.E. Owensby. 2004. Grazing management effects on plant species diversity in tallgrass prairie. Journal of range management, 57:58-65. [DOI:10.2307/4003955]
20. Hoshino, A. Y. Yoshihara, T. Sasaki, T. Okayasu, U. Jamsran, T. Okuro and K. Takeuchi. 2009.Comparison of vegetation changes along grazing gradients with different numbers of livestock. Journal of Arid Environment, 73: 687-690. [DOI:10.1016/j.jaridenv.2009.01.005]
21. Hu, A. J. Zhang, X. Chen, S. Chang, and F. Hou. 2018. Winter Grazing and Rainfall Synergistically Affect Soil Seed Bank in Semiarid Area. Rangeland Ecology and Management, 72 (1):160-167. [DOI:10.1016/j.rama.2018.07.012]
22. Jacquemyn, H., M. Carmen Van, R. Brys, and O. Honnay. 2011. Management effects on the vegetation and soil seed bank of calcareous grasslands: An 11-year experiment. Biological Conservation, 144: 416-422. [DOI:10.1016/j.biocon.2010.09.020]
23. Jahantab, E., M.R. Mirzaee, And P. Gholami. 2019. The effect of drill seeded exclosures on vegetation changes using multivariate analysis in tang-e-sorkh rangelands in boyerahmad province, Iran. Rangeland, 13(2): 274-284. (In Persian)
24. Kamali, P., R. Erfanzadeh, and H.Ghelichnia. 2014. The effect of grazing on density, diversity and richness of soil seed bank in mountainous rangelands (case study: waz watershed, mazanderan province). 66)4(: 583-593. (in persian)
25. Kazemi, S.M., H.R. Karimzadeh, M. tarkesh esfahani, and H. Bashari. 2018. Effects of long-term exclosure and rest-rotation grazing system on some soil physicochemical properties in semi-arid rangelands (case study: semi-steppe rangelands of hamzavi research station, semirom of isfahan). iranian journal of range and desert research. 25(3 ): 536-546. (in persian)
26. Keeley, J. E., D. Lubin, and C. J. Fortheringham. 2003. Fire and grazing impacts on plant diversity and alien plant invasions in the Southern Sierra Nevada. Ecological Application, 13(5): 1355- 1374. [DOI:10.1890/02-5002]
27. Kellerman M. J. S. 2004. Seed bank dynamics of selected vegetation types in Maputaland, South Africa. Magister Science Tez, Faculty of Natural and Agricultural Sci. Univ. of Pretoria, 107 pp.
28. Kyriazopoulos, A.P., E.M. Abraham, Z. M. Parissi, G. Korakis, and Z. Abas. 2010. Floristic diversity of an open coppice oak forest as affected by grazing. Options Méditerranéennes, 286 (92):247- 250.
29. Ludwing J.A., J.F. Renolds. 1998. Statistical Ecology. John Wiley and Song, Newyork. 337p.
30. Madadi, R., A.Tabandeh Saravi, and B. Kiani. 2020. Study of soil seed bank in baghe-shadi forest reserve in Yazd province. Journal of Wood and Forest Science and Technology, 27(1): 45-59. (In Persian)
31. Maguran,A.E., 2004. Measuring biological diversity. Blackwell Publishing Company, 256p.
32. Mohammadpour M., M.R. Tatian, R.Tamartash, and J. Hossienzadeh. 2018: Investigating the effects of grazing intensity on the structure and diversity of woody species in the Ilam Strait Dalab forest. Iranian Journal of Forest and Poplar Research, 26(3): 306 - 318. (In Persian)
33. Naghipour, A.A., S.J. Khajeddin, H. Bashari, M. Iravani, and P. Tahmasebi. 2015. The effects of fire on density, diversity and richness of soil seed bank in semi-arid rangelands of central Zagros region, Iran. Journal of Biodiversity and Environmental Sciences, 6 (5): 311-318. (In Persian)
34. Nikoo, S., B. Gholinejad, and H. Joneidi jafari. 2016. Effect of grazing intensity on the density and diversity of soil seed bank (case study: ghoshah region, semnan province). Desert ecosystem engineering journal, 4(9), 23-34.
35. Omidipour, R., R. Erfanzadeh, and M. Faramarzi. 2017. Study on the effect of livestock grazing on plant species diversity components in semi-arid regions. Journal of range and watershed management. Iranian Journal of natural resources, 70(3): 723-734. (In Persian)
36. Peet, R. K. 1974. The measurement of species diversity. Annual Review of Ecology and Systematic, 5: 285- 307. [DOI:10.1146/annurev.es.05.110174.001441]
37. Rokhfirooz, G., J. Ghorbani, M. Shokri, and J.Z. Jafarian. 2011. Effect of rangeland rehabilitation and restoration on composition and diversity of species seeds in the soil. Iranian journal of range and desert research, 18, (2): 322-335.
38. Salarian, F., J. Ghorbani, G.H. Heydari, and N. Safaeian. 2016. The potential of species richness and diversity in soil seed bank under exclosure and grazing. Journal of range and watershed management. Iranian journal of natural resources, 69 (2): 383-395. (In Persian)
39. Sanou, L., D. Zida, P. Savadogo, and A. Thiombiano. 2018. Comparison of aboveground vegetation and soil seed bank composition at sites of different grazing intensity around a savannawoodland watering point in West Africa., Journal of Plant Research. 131:773-788. [DOI:10.1007/s10265-018-1048-3]
40. Silva, G. H. M., and G. E. Overbesk. 2020. Soil seed band in a subtropical grassland under different grazing intensities, Acta Botanica Brasilica. 34(2)360-370. [DOI:10.1590/0102-33062019abb0297]
41. Stark, K.E. A .Arsenault and G.E. Bradfield. (2008). Variation in soil seed bank species composition of a dry coniferous forest spatial scale and sampling considerations. Plant Ecology, 197: 173-181. [DOI:10.1007/s11258-007-9368-8]
42. Tzanopoulos, J., J. Mitchley, and J. Pantis. 2007. Vegetation dynamics in abandoned crop fields on a Mediterranean island: Development of succession model and estimation of disturbance thresholds. Agriculture, Ecosystems and Environment, 120(2-4): 370-376. [DOI:10.1016/j.agee.2006.10.011]
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
