دوره 9، شماره 18 - ( پاییز و زمستان 1400 )
جلد 9 شماره 18 صفحات 178-169 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Bayranvand M B, Akbarinia M, Salehi Jouzani G, Gharechahi J, Kooch Y. (2021). Humus index assessment in relation to forest cover variables and altitude gradient. Ecol Iran For. 9(18), 169-178. doi:10.52547/ifej.9.18.169
URL: http://ifej.sanru.ac.ir/article-1-379-fa.html
URL: http://ifej.sanru.ac.ir/article-1-379-fa.html
بیرانوند محمد، اکبری نیا مسلم، صالحی جوزانی غلامرضا، قره چاهی جواد، کوچ یحیی. ارزیابی شاخص هوموس (Humus Index) در رابطه با متغیر‌های پوشش جنگلی و گرادیان ارتفاعی بوم شناسی جنگل های ایران (علمی- پژوهشی) 1400; 9 (18) :178-169 10.52547/ifej.9.18.169
1- دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تربیت مدرس، نور، مازندران
2- بخش تحقیقات بیوتکنولوژی میکروبی، پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی ایران، سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران
3- مرکز تحقیقات ژنتیک انسانی دانشگاه علوم پزشکی بقیه الله (عج)، تهران
2- بخش تحقیقات بیوتکنولوژی میکروبی، پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی ایران، سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران
3- مرکز تحقیقات ژنتیک انسانی دانشگاه علوم پزشکی بقیه الله (عج)، تهران
چکیده: (4137 مشاهده)
مقدمه و هدف: شاخص هوموس یک نمره عددی مبتنی بر ارزیابی بصری افقهای ارگانیک و شناسایی اشکال هوموس است که می تواند ویژگی های توده های جنگلی و خاک را منعکس کند. هوموس جنگلی حد واسط بین گیاهان و خاک است که تحت تأثیر عوامل مختلفی مانند توپوگرافی، اقلیم، پوشش گیاهی و خاک قرار میگیرد. با حفر پروفیل هوموس و تعیین شاخص آن می توان در مورد بسیاری از عوامل بوم شناختی اظهار نظر کرد. هدف از پژوهش حاضر بررسی شاخص هوموس و ارتباط آن با مشخصه های توپوگرافی، خاک و پوشش جنگلی در امتداد یک گرادیان ارتفاعی در قالب چهار طبقهی 0، 500، 1000 و 1500 متر از سطح دریا، در جنگلهای واز واقع در استان مازندران است.
مواد و روش‌ها: در هر طبقه ارتفاعی مشخصه های درختی مانند تاج پوشش، تراکم، قطر برابر سینه و ارتفاع و همچنین مشخصه های توپوگرافی و خاک مانند ارتفاع از سطح دریا، درصد شیب، رطوبت و دمای خاک در نه قطعه نمونه 400 مترمربعی در قالب طرح تصادفی برداشت شد و همچنین برای شناسایی نیمرخ اشکال هوموس در هر قطعه نمونه پنج پروفیل 30 × 30 سانتیمتری حفر و بر اساس طبقه بندی هوموسیکا شناسایی و طبقه بندی شدند. به منظور ارزیابی شاخص هوموس بین طبقات مختلف ارتفاعی از آنالیز واریانس یکطرفه (ANOVA) و جهت بررسی ارتباط آن با مشخصه های مذکور از تحلیل رگرسیون چندگانه خطی استفاده شد.
یافته‌ها: نتایج نشان داد که بیشترین میزان شاخص هوموس و ضخامت لاشبرگ متعلق به طبقه ارتفاعی 1500 متر بوده است و روند آنها در امتداد گرادیان ارتفاعی افزایشی است. همچنین نتایج رگرسیون چندگانه بیانگر وجود ارتباط خطی و معنادار بین شاخص هوموس و مشخصه های توپوگرافی و خاک با ضریب تعیین بالا (0/76= R2)، بخصوص دمای خاک با (0/000= P-value) است در حالی که مشخصه های پوشش درختی با ضریب تعیین (0/31= R2)، به خوبی نمیتوانند پیشگوی مناسبی برای ارزیابی شاخص هوموس باشند. در این بین مشخصه های دمای خاک و تاجپوشش درختی عواملی هستند که بالاترین آماره t را در رابطه با شاخص هوموس نشان داده اند به طوری که کاهش دمای خاک و تاج پوشش جنگلی باعث افزایش شاخص هوموس شده است.
نتیجهگیری: به طور کلی میتوان نتیجه گرفت که با افزایش ارتفاع از سطح دریا، کمیت بخش آلی کف جنگل و شاخص هوموس افزایش می یابند و تغییرپذیری آنها بیشتر به واسطه تغییر در مشخصه های توپوگرافی و دمای خاک است.
مواد و روش‌ها: در هر طبقه ارتفاعی مشخصه های درختی مانند تاج پوشش، تراکم، قطر برابر سینه و ارتفاع و همچنین مشخصه های توپوگرافی و خاک مانند ارتفاع از سطح دریا، درصد شیب، رطوبت و دمای خاک در نه قطعه نمونه 400 مترمربعی در قالب طرح تصادفی برداشت شد و همچنین برای شناسایی نیمرخ اشکال هوموس در هر قطعه نمونه پنج پروفیل 30 × 30 سانتیمتری حفر و بر اساس طبقه بندی هوموسیکا شناسایی و طبقه بندی شدند. به منظور ارزیابی شاخص هوموس بین طبقات مختلف ارتفاعی از آنالیز واریانس یکطرفه (ANOVA) و جهت بررسی ارتباط آن با مشخصه های مذکور از تحلیل رگرسیون چندگانه خطی استفاده شد.
یافته‌ها: نتایج نشان داد که بیشترین میزان شاخص هوموس و ضخامت لاشبرگ متعلق به طبقه ارتفاعی 1500 متر بوده است و روند آنها در امتداد گرادیان ارتفاعی افزایشی است. همچنین نتایج رگرسیون چندگانه بیانگر وجود ارتباط خطی و معنادار بین شاخص هوموس و مشخصه های توپوگرافی و خاک با ضریب تعیین بالا (0/76= R2)، بخصوص دمای خاک با (0/000= P-value) است در حالی که مشخصه های پوشش درختی با ضریب تعیین (0/31= R2)، به خوبی نمیتوانند پیشگوی مناسبی برای ارزیابی شاخص هوموس باشند. در این بین مشخصه های دمای خاک و تاجپوشش درختی عواملی هستند که بالاترین آماره t را در رابطه با شاخص هوموس نشان داده اند به طوری که کاهش دمای خاک و تاج پوشش جنگلی باعث افزایش شاخص هوموس شده است.
نتیجهگیری: به طور کلی میتوان نتیجه گرفت که با افزایش ارتفاع از سطح دریا، کمیت بخش آلی کف جنگل و شاخص هوموس افزایش می یابند و تغییرپذیری آنها بیشتر به واسطه تغییر در مشخصه های توپوگرافی و دمای خاک است.
واژه‌های کلیدی: ارتفاع از سطح دریا، انواع هوموس، ترکیب گونه های درختی، رگرسیون خطی چندگانه، دمای خاک، طبقه بندی هوموسیکا
فهرست منابع
1. Ascher, J., G. Sartori, U. Graefe, B. Thornton, M.T. Ceccherini, G. Pietramellara, and M. Egli. 2012. Are humus forms, mesofauna and microflora in subalpine forest soils sensitive to thermal conditions. Biology and Fertility of Soils, 48 (6):709-725. [DOI:10.1007/s00374-012-0670-9]
2. Badía-Villas, D. and A. Girona-García. 2018. Soil humus changes with elevation in Scots pine stands of the Moncayo Massif (NE Spain). Applied soil ecology, 123:617-621. [DOI:10.1016/j.apsoil.2017.07.017]
3. Barnes, B.V., D.R. Zak, S.R. Denton, and S.H. Spurr. 1998. Forest ecology, John Wiley and Sons. INC., New York. 773 pp.
4. Bayranvand, M., Y. Kooch, and G. Alberti. 2018. Classification of humus forms in Caspian Hyrcanian mixed forests ecoregion (Iran): Comparison between two classification methods. Catena, 165:390-397. [DOI:10.1016/j.catena.2018.02.021]
5. Bayranvand, M., Y. Kooch, S.M. Hosseini, and G. Alberti. 2017. Humus forms in relation to altitude and forest type in the Northern mountainous regions of Iran. Forest ecology and management, 385: 78-86. [DOI:10.1016/j.foreco.2016.11.035]
6. Haidari, R.H., A. Sohrabi Zadeh, and M. Haidari. 2020. Effect of Physiographic Factors on Plant Biodiversity in the Central Zagros Forests (Case Study: Educational Forest of Razi University of Kermanshah). Ecology of Iranian Forests 13 (7): 66-75. (In Persian) [DOI:10.29252/ifej.7.13.66]
7. Izadi, M., H. Habashi, and S.M. Waez-Mousavi. 2017. Variation in soil macro-fauna diversity in seven humus orders of a Parrotio-Carpinetum forest association on Chromic Cambisols of Shast-klateh area in Iran. Eurasian soil science, 50 (3): 341-349. [DOI:10.1134/S106422931703005X]
8. Jabiol, B., A. Zanella, J.F. Ponge, G. Sartori, M. Englisch, B. Van Delft, R. de Waal, and R.C. Le Bayon. 2013. A proposal for including humus forms in the World Reference Base for Soil Resources (WRB-FAO). Geoderma, 192: 286-294. [DOI:10.1016/j.geoderma.2012.08.002]
9. Khaleghi, p., H. Abbasi, S.M. Hosseini M. Forouhar and H. ghelijnia.1998. Caspian Forest Profile, Vas Research Forest. Ministry of Jihad Sazandegi Deputy of Education and Research, Forest and Rangeland Research Institute 380 pp. (In Persian)
10. Korkina, I.N., and E.L. Vorobeichik. 2016. The humus index: a promising tool for environmental monitoring. Russian journal of ecology, 47 (6): 526-531. [DOI:10.1134/S1067413616060084]
11. Korkina, I.N. and E.L. Vorobeichik. 2018. Humus Index as an indicator of the topsoil response to the impacts of industrial pollution. Applied soil ecology, 123: 455-463. [DOI:10.1016/j.apsoil.2017.09.025]
12. Labaz, B., B. Galka, A. Bogacz, J. Waroszewski, and C. Kabala. 2014. Factors influencing humus forms and forest litter properties in the mid-mountains under temperate climate of southwestern Poland. Geoderma, 230: 265-273. [DOI:10.1016/j.geoderma.2014.04.021]
13. Lalanne, A., J. Bardat, F. Lalanne‐Amara, T. Gautrot, and J.F. Ponge. 2008. Opposite responses of vascular plant and moss communities to changes in humus form, as expressed by the Humus Index. Journal of Vegetation Science, 19 (5): 645-652. [DOI:10.3170/2007-8-18431]
14. Moslemi Seyed Mahalle, S.M., S.G. Jalali, S.M. Hojjati, and Y. Kooch. 2020. The Effect of Different Forest Types on Soil Properties and Biodiversity of Grassland Cover and Regeneration in Central Hyrcanian Forests (Case Study: Seri-Alandan-Sari). Ecology of Iranian Forests 14 (7): 10-21. (In Persian) [DOI:10.29252/ifej.7.14.10]
15. Ponge, J.F. and R. Chevalier. 2006. Humus Index as an indicator of forest stand and soil properties. Forest Ecology and Management, 233 (1): 165-175. [DOI:10.1016/j.foreco.2006.06.022]
16. Ponge, J.F., G. Sartori, A. Garlato, F. Ungaro, A. Zanella, B. Jabiol, and S. Obber. 2014. The impact of parent material, climate, soil type and vegetation on Venetian forest humus forms: a direct gradient approach. Geoderma, 226: 290-299. [DOI:10.1016/j.geoderma.2014.02.022]
17. SPSS Inc. Released 2007. SPSS for Windows, Version 16.0 Chicago, SPSS Inc.
18. Waez-Mousavi, S.M. and H. Habashi. 2014. Humus forms and the most important factors affecting its changes in mixed beech forest (case study: Shast Kalate forest of Gorgan). Journal of Wood & Forest Science and Technology, 20 (4):151-166.
19. Zaiets, O. and R.M. Poch. 2016. Micromorphology of organic matter and humus in Mediterranean mountain soils. Geoderma, 272: 83-92. [DOI:10.1016/j.geoderma.2016.03.006]
20. Zanella, A., B. Jabiol, J.F. Ponge, G. Sartori, R. De Waal, B. Van Delft, U. Graefe, N. Cools, K. Katzensteiner, H. Hager, and M. Englisch. 2011. European humus forms reference base.
21. Zanella, A., J.F. Ponge, B. Jabiol, G. Sartori, E. Kolb, R.C. Le Bayon, J.M. Gobat, M. Aubert, R. De Waal, B. Van Delft, and A. Vacca. 2018. Humusica 1, article 5: Terrestrial humus systems and forms-Keys of classification of humus systems and forms. Applied Soil Ecology, 122: 75-86. [DOI:10.1016/j.apsoil.2017.06.012]
22. Zanella, A., K. Katzensteiner, J.F. Ponge, B. Jabiol, G. Sartori, E. Kolb, R.C. Le Bayon, M. Aubert, J. Ascher-Jenull, M. Englisch, and H. Hager. 2019. TerrHum: an iOS application for classifying terrestrial humipedons and some considerations about soil classification. Soil Science Society of America Journal, 83 (1): 42-48. [DOI:10.2136/sssaj2018.07.0279]
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
