دوره 9، شماره 18 - ( پاییز و زمستان 1400 )
جلد 9 شماره 18 صفحات 178-169 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Bayranvand M B, Akbarinia M, Salehi Jouzani G, Gharechahi J, Kooch Y. Humus index assessment in relation to forest cover variables and altitude gradient. ifej. 2021; 9 (18) :169-178
URL: http://ifej.sanru.ac.ir/article-1-379-fa.html
URL: http://ifej.sanru.ac.ir/article-1-379-fa.html
بیرانوند محمد، اکبری نیا مسلم، صالحی جوزانی غلامرضا، قره چاهی جواد، کوچ یحیی. ارزیابی شاخص هوموس (Humus Index) در رابطه با متغیر‌های پوشش جنگلی و گرادیان ارتفاعی. بوم شناسی جنگل های ایران (علمی- پژوهشی). 1400; 9 (18) :178-169
دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تربیت مدرس، نور، مازندران
چکیده: (623 مشاهده)
مقدمه و هدف: شاخص هوموس یک نمره عددی مبتنی بر ارزیابی بصری افقهای ارگانیک و شناسایی اشکال هوموس است که می تواند ویژگی های توده های جنگلی و خاک را منعکس کند. هوموس جنگلی حد واسط بین گیاهان و خاک است که تحت تأثیر عوامل مختلفی مانند توپوگرافی، اقلیم، پوشش گیاهی و خاک قرار میگیرد. با حفر پروفیل هوموس و تعیین شاخص آن می توان در مورد بسیاری از عوامل بوم شناختی اظهار نظر کرد. هدف از پژوهش حاضر بررسی شاخص هوموس و ارتباط آن با مشخصه های توپوگرافی، خاک و پوشش جنگلی در امتداد یک گرادیان ارتفاعی در قالب چهار طبقهی 0، 500، 1000 و 1500 متر از سطح دریا، در جنگلهای واز واقع در استان مازندران است.
مواد و روش‌ها: در هر طبقه ارتفاعی مشخصه های درختی مانند تاج پوشش، تراکم، قطر برابر سینه و ارتفاع و همچنین مشخصه های توپوگرافی و خاک مانند ارتفاع از سطح دریا، درصد شیب، رطوبت و دمای خاک در نه قطعه نمونه 400 مترمربعی در قالب طرح تصادفی برداشت شد و همچنین برای شناسایی نیمرخ اشکال هوموس در هر قطعه نمونه پنج پروفیل 30 × 30 سانتیمتری حفر و بر اساس طبقه بندی هوموسیکا شناسایی و طبقه بندی شدند. به منظور ارزیابی شاخص هوموس بین طبقات مختلف ارتفاعی از آنالیز واریانس یکطرفه (ANOVA) و جهت بررسی ارتباط آن با مشخصه های مذکور از تحلیل رگرسیون چندگانه خطی استفاده شد.
یافته‌ها: نتایج نشان داد که بیشترین میزان شاخص هوموس و ضخامت لاشبرگ متعلق به طبقه ارتفاعی 1500 متر بوده است و روند آنها در امتداد گرادیان ارتفاعی افزایشی است. همچنین نتایج رگرسیون چندگانه بیانگر وجود ارتباط خطی و معنادار بین شاخص هوموس و مشخصه های توپوگرافی و خاک با ضریب تعیین بالا (0/76= R2)، بخصوص دمای خاک با (0/000= P-value) است در حالی که مشخصه های پوشش درختی با ضریب تعیین (0/31= R2)، به خوبی نمیتوانند پیشگوی مناسبی برای ارزیابی شاخص هوموس باشند. در این بین مشخصه های دمای خاک و تاجپوشش درختی عواملی هستند که بالاترین آماره t را در رابطه با شاخص هوموس نشان داده اند به طوری که کاهش دمای خاک و تاج پوشش جنگلی باعث افزایش شاخص هوموس شده است.
نتیجهگیری: به طور کلی میتوان نتیجه گرفت که با افزایش ارتفاع از سطح دریا، کمیت بخش آلی کف جنگل و شاخص هوموس افزایش می یابند و تغییرپذیری آنها بیشتر به واسطه تغییر در مشخصه های توپوگرافی و دمای خاک است.
مواد و روش‌ها: در هر طبقه ارتفاعی مشخصه های درختی مانند تاج پوشش، تراکم، قطر برابر سینه و ارتفاع و همچنین مشخصه های توپوگرافی و خاک مانند ارتفاع از سطح دریا، درصد شیب، رطوبت و دمای خاک در نه قطعه نمونه 400 مترمربعی در قالب طرح تصادفی برداشت شد و همچنین برای شناسایی نیمرخ اشکال هوموس در هر قطعه نمونه پنج پروفیل 30 × 30 سانتیمتری حفر و بر اساس طبقه بندی هوموسیکا شناسایی و طبقه بندی شدند. به منظور ارزیابی شاخص هوموس بین طبقات مختلف ارتفاعی از آنالیز واریانس یکطرفه (ANOVA) و جهت بررسی ارتباط آن با مشخصه های مذکور از تحلیل رگرسیون چندگانه خطی استفاده شد.
یافته‌ها: نتایج نشان داد که بیشترین میزان شاخص هوموس و ضخامت لاشبرگ متعلق به طبقه ارتفاعی 1500 متر بوده است و روند آنها در امتداد گرادیان ارتفاعی افزایشی است. همچنین نتایج رگرسیون چندگانه بیانگر وجود ارتباط خطی و معنادار بین شاخص هوموس و مشخصه های توپوگرافی و خاک با ضریب تعیین بالا (0/76= R2)، بخصوص دمای خاک با (0/000= P-value) است در حالی که مشخصه های پوشش درختی با ضریب تعیین (0/31= R2)، به خوبی نمیتوانند پیشگوی مناسبی برای ارزیابی شاخص هوموس باشند. در این بین مشخصه های دمای خاک و تاجپوشش درختی عواملی هستند که بالاترین آماره t را در رابطه با شاخص هوموس نشان داده اند به طوری که کاهش دمای خاک و تاج پوشش جنگلی باعث افزایش شاخص هوموس شده است.
نتیجهگیری: به طور کلی میتوان نتیجه گرفت که با افزایش ارتفاع از سطح دریا، کمیت بخش آلی کف جنگل و شاخص هوموس افزایش می یابند و تغییرپذیری آنها بیشتر به واسطه تغییر در مشخصه های توپوگرافی و دمای خاک است.
واژه‌های کلیدی: ارتفاع از سطح دریا، انواع هوموس، ترکیب گونه های درختی، رگرسیون خطی چندگانه، دمای خاک، طبقه بندی هوموسیکا
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
اکولوژی جنگل
دریافت: 1399/2/3 | پذیرش: 1399/4/8 | انتشار: 1400/10/18
دریافت: 1399/2/3 | پذیرش: 1399/4/8 | انتشار: 1400/10/18
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
