دوره 9، شماره 18 - ( پاییز و زمستان 1400 )
جلد 9 شماره 18 صفحات 33-22 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
pirikiya M, Fallah A, Amirnejad H, Mohamadi J. Economic valuation of water production service in forest ecosystems (case study: Darabkola watershed). ifej. 2021; 9 (18) :22-33
URL: http://ifej.sanru.ac.ir/article-1-331-fa.html
URL: http://ifej.sanru.ac.ir/article-1-331-fa.html
پیری کیا مریم، فلاح اصغر، امیرنژاد حمید، محمدی جهانگیر. ارزشگذاری اقتصادی خدمت تولید آب در بومسازگان جنگلی (مطالعه موردی: حوزهآبخیز دارابکلا). بوم شناسی جنگل های ایران (علمی- پژوهشی). 1400; 9 (18) :33-22
دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
چکیده: (635 مشاهده)
مقدمه و هدف: یکی از مهم ترین علل تخریب و زوال بوم سازگان های طبیعی، نبود بازاری برای تعیین ارزش خدمات تولید شده توسط آین بومسازگانها، و در نتیجه رایگان پنداشتن این خدمات است. یکی از با ارزش ترین خدمات فراهم سازی بوم سازگان ها تولید آب شیرین است که در پژوهش حاضر الگویی برای دستیابی به توزیع مکانی ارزش خدمت بومسازگان تولید آب در حوزه آبخیز دارابکلا واقع در استان مازندران ارائه شده است.
مواد و روش ها: در این پژوهش برای کمیسازی خدمت تولید آب از مدل عملکرد آب در InVEST استفاده شده است. تولید آب در این مدل بر مبنای منحنی بودیکو محاسبه شد که در واقع میزان رواناب هر پیکسل را از بارش منهای تبخیر و تعرق مشخص میکند. داده های مورد نیاز این مدل شامل نقشه های کاربری اراضی، میانگین بارش و تبخیر و تعرق پتانسیل سالانه، عمق خاک، آب قابل دسترس گیاه، مرزهای حوزه آبخیز و زیرحوزه هایآبخیز و همچنین یک جدول زیستفیزیکی میباشد. در ادامه به منظور ارزشگذاری این خدمت بومسازگانی از روش هزینه جایگزین استفاده شده و بدین ترتیب دستیابی به نقشه توزیع مکانی ارزش خدمت بوم سازگانی تولید آب در سطح منطقه مطالعاتی میسر شده است.
یافته ها: براساس محاسبات انجام شده توسط مدل در کل حوزهآبخیز دارابکلا، سالانه 43094152 مترمکعب آب تولید می شود. نتایج مربوط به کاربری های مختلف زمین نشان داد که بیشترین میزان تولید رواناب در کاربری ها با مقدار 3743/76 مترمکعب در هکتار مربوط به کاربری انسانساخت بود و پس از آن کاربری اراضی کشاورزی و باغی با مقادیر 3601/34 و 3592/18 مترمکعب در هکتار بهترتیب بیشترین میزان تولید آب را داشتند. همچنین کمترین میزان رواناب مربوط به کاربریهای جنگل نیمه متراکم و جنگل متراکم به ترتیب با مقادیر 2960/82 و 2602/19 مترمکعب در هکتار می باشد که بیانگر اینست که وجود تاج پوشش درختان جنگلی و چگونگی توزیع مکانی آنها اثر مهمی بر افزایش نفوذ آب در خاک و کاهش تولید رواناب دارند. منطقه مورد مطالعه از نظر میزان ارزش اقتصادی خدمت بوم سازگان تولید آب در 4 طبقه متفاوت از ارزش قرار گرفته است. این طبقات از کمینه 29 -24 میلیون ریال تا بیشینه 43-39 میلیون ریال در هر هکتار تفاوت دارند.
نتیجه گیری: نتایج این پژوهش نشان داد که مدلInVEST با وجود اینکه از اطلاعات نسبتاً کم و قابل دسترسی استفاده میکند، کارایی بالایی دارد و بهوسیله آن میتوان خدمات بومسازگان را نقشهسازی کرد و درتصمیمات مدیریتی از آن استفاده کرد. همچنین با استفاده از نتایج کمی حاصل از اجرای مدل InVEST، امکان نمایش مکانی توزیع ارزش خدمت بومسازگانی در سطح سرزمین مطالعاتی فراهم شد که نتایج این بخش نشان داد که توجه به ابعاد مکانی در تعیین ارزش خدمت تولید آب بسیار مهم است زیرا تغییر در خصوصیات مکانی به مقدار قابل توجهی بر میزان ارزش خدمت تولید آب تاثیرگذار خواهد بود.
مواد و روش ها: در این پژوهش برای کمیسازی خدمت تولید آب از مدل عملکرد آب در InVEST استفاده شده است. تولید آب در این مدل بر مبنای منحنی بودیکو محاسبه شد که در واقع میزان رواناب هر پیکسل را از بارش منهای تبخیر و تعرق مشخص میکند. داده های مورد نیاز این مدل شامل نقشه های کاربری اراضی، میانگین بارش و تبخیر و تعرق پتانسیل سالانه، عمق خاک، آب قابل دسترس گیاه، مرزهای حوزه آبخیز و زیرحوزه هایآبخیز و همچنین یک جدول زیستفیزیکی میباشد. در ادامه به منظور ارزشگذاری این خدمت بومسازگانی از روش هزینه جایگزین استفاده شده و بدین ترتیب دستیابی به نقشه توزیع مکانی ارزش خدمت بوم سازگانی تولید آب در سطح منطقه مطالعاتی میسر شده است.
یافته ها: براساس محاسبات انجام شده توسط مدل در کل حوزهآبخیز دارابکلا، سالانه 43094152 مترمکعب آب تولید می شود. نتایج مربوط به کاربری های مختلف زمین نشان داد که بیشترین میزان تولید رواناب در کاربری ها با مقدار 3743/76 مترمکعب در هکتار مربوط به کاربری انسانساخت بود و پس از آن کاربری اراضی کشاورزی و باغی با مقادیر 3601/34 و 3592/18 مترمکعب در هکتار بهترتیب بیشترین میزان تولید آب را داشتند. همچنین کمترین میزان رواناب مربوط به کاربریهای جنگل نیمه متراکم و جنگل متراکم به ترتیب با مقادیر 2960/82 و 2602/19 مترمکعب در هکتار می باشد که بیانگر اینست که وجود تاج پوشش درختان جنگلی و چگونگی توزیع مکانی آنها اثر مهمی بر افزایش نفوذ آب در خاک و کاهش تولید رواناب دارند. منطقه مورد مطالعه از نظر میزان ارزش اقتصادی خدمت بوم سازگان تولید آب در 4 طبقه متفاوت از ارزش قرار گرفته است. این طبقات از کمینه 29 -24 میلیون ریال تا بیشینه 43-39 میلیون ریال در هر هکتار تفاوت دارند.
نتیجه گیری: نتایج این پژوهش نشان داد که مدلInVEST با وجود اینکه از اطلاعات نسبتاً کم و قابل دسترسی استفاده میکند، کارایی بالایی دارد و بهوسیله آن میتوان خدمات بومسازگان را نقشهسازی کرد و درتصمیمات مدیریتی از آن استفاده کرد. همچنین با استفاده از نتایج کمی حاصل از اجرای مدل InVEST، امکان نمایش مکانی توزیع ارزش خدمت بومسازگانی در سطح سرزمین مطالعاتی فراهم شد که نتایج این بخش نشان داد که توجه به ابعاد مکانی در تعیین ارزش خدمت تولید آب بسیار مهم است زیرا تغییر در خصوصیات مکانی به مقدار قابل توجهی بر میزان ارزش خدمت تولید آب تاثیرگذار خواهد بود.
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
سنجش از دور
دریافت: 1398/4/29 | پذیرش: 1398/9/10 | انتشار: 1400/10/18
دریافت: 1398/4/29 | پذیرش: 1398/9/10 | انتشار: 1400/10/18
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
