جستجو در مقالات منتشر شده


۲ نتیجه برای کرتولی نژاد

داود کرتولی نژاد، فاطمه شایان مهر، علیرضا مشکی،
دوره ۱۲، شماره ۱ - ( بهار و تابستان ۱۴۰۳ )
چکیده

چکیده مبسوط
مقدمه و هدف: جنس افرا (.L Acer) از خانواده
Aceraceae اغلب درختانی خزان‌کننده‌اند که تقریباً پراکنش همه آنها در مناطق معتدله نیم کره شمالی است. این جنس دارای ۱۴۸ تا ۱۵۰ گونه سراسر جهان است و در فلورهای مختلف ایران به حضور ۸ تا ۱۰ گونه بومی از این جنس اشاره شده است. برخی از گونه ­های افرا در جنگل­های هیرکانی دارای ارزش تجاری فراوانی هستند و ارتفاع این درختان به ۴۰ تا ۴۵ متر می ­رسد. جنس افرا از مهم‌ترین عناصر رویشی درختی در اغلب رویشگاه‌های جنگلی ایران است و جنگل‌های هیرکانی بیشترین تنوع آرایه‌های این جنس در ایران را در خود جای داده است. علی‌رغم مطالعات مولکولی و ریختی بر روی اعضای این جنس در دنیا، بررسی­ های کاملی در زمینه صفات ریزریختی آن ها صورت نگرفته است. بنابراین، تحقیق حاضر به تشریح ارزش رده­ بندی صفات ریزریختی اپیدرم برگ و گرده اعضای این جنس در ایران می‌پردازد.
مواد و روش‌ها: در این پژوهش ۱۱ آرایه افرای موجود در ایران (۹ آرایه بومی و ۲ آرایه وارداتی) از رویشگاه‌های هیرکانی و زاگرس جمع آوری و مورد بررسی قرار گرفت. آرایههای مورد بررسی عبارت بودند از:
 A. monspessulanum subsp. ibericumA. monspessulanum subsp. turcomanicum, A. monspessulanum subsp. cinerascensA. palmatum, A. negundoA. cappadocicum, A. campesstreA. mazandaranicum, A. platanoides, A. velutinum, A. hyrcanum
نمونه‌های برگ هریک از پایهها، از شاخههای رشد کرده در آفتاب تهیه و جهت جلوگیری از کپک زدن بهروش نمونههای هرباریومی خشک شدند. نمونههای خشک شده برگ جهت تهیه برش بهمدت ۳ دقیقه در آب جوش قرار گرفتند. سپس با استفاده از تیغ جراحی برش­ های نازکی از اپیدرم فوقانی و تحتانی وسط برگ و از مجاورت رگبرگ مرکزی تهیه شد. جهت رنگبری و شفاف شدن نمونهها، بهمدت ۵ دقیقه در محلول آب ژاول قرار داده شدند. پس از شستشوی با آب مقطر در زیر میکروسکوپ نوری عکسبرداری و مطالعه شدند. برای مطالعه با استفاده از میکروسکوپ الکترونی، اپیدرم سطح پشتی و رویی برگ و نمونههای گرده گلهای هریک از آرایهها بر روی پایههای آلومینیومی چسبانده شد. سپس با استفاده از دستگاه لایه نشان طلا بر سطح کلیه نمونههای گرده و برگ، ورقههای نازک طلا پاشیده شد و با استفاده از Scanning Electron Microscope فلیپس عکسبرداری شدند. شدت ولتاژ ۲۰ کیلو ولت و بزرگنمایی تصاویر از ۲۵۰۰ تا ۵۱۰۰ برابر بوده است. نوع گرده، صفات ریختشناسی گردهها، مومهای اپیکوتیکولی، کرکها، شکل دیواره سلولهای اپیدرم، تیپ روزنه، تراکم و شاخص روزنه از میکروفوتوگرافهای تهیه شده، طبقهبندی و مطالعه شد.
یافته‌ها: ریختشناسی موم‌های اپیکوتیکولی در آرایه‌هایی همچون A. velotinum، A. mazandaranicum، A. hyrcanum، A. platanoides و حتی برخی از زیرگونههای A. monspessulanum کاملاً منحصربه‌فرد بوده است. ساختارمندترین نوع موم‌های اپیکوتیکولی در velotinum A. مشاهده شد. به‌طوری‌که اطراف برخی از روزنه‌ها ساختارهای روزت مانند مدوری را تشکیل می‌دهند که در هیچ آرایه دیگری قابل‌مشاهده نبود. سطح تحتانی برگ در platanoides A. نیز بهطور منحصربه‌فردی با یک لایه کاملاً صاف و یکدست از موم پوشیده شده بود. ساختارهای خاصی از موم بر سطح monspessulanum subsp. cinerasens A. و mazandaranicum A. مشاهده می‌شود که باعث میشود سطح سلول‌های اپیدرمی آرایه اولی برجسته و در دومی فرورفته بهنظر برسد. بیشترین شاخص روزنه و تعداد روزنه در واحد سطح مربوط به دو گونه غیربومی یعنی 
یعنی palmatumA.  و negundoA.  و کمترین آن مربوط به آرایه‌های
A. mazadaranicum ،A. monspessulanum subsp. turcomanicum ،A. velutinum var velutinum ،A. monspessulanum subsp. cinerascens بود که بسیاری از روزنهها در زیر لایههای موم اپیکوتیکولی پوشیده و مدفون میشوند و در اطراف سایر روزنهها نیز کرکها و کریستالهای موم جهت کاهش میزان تبخیر و تعرق حضور مییابند. بنابراین می‌توان اذعان نمود آرایه‌های بومی نام برده مقاومت به خشکی بالاتری نسبت به سایرین دارند. الگوی دیواره سلول‌های اپیدرم آرایه‌ها، در سه نوع مختلف طبقه‌بندی شد؛ متمایزترین آن ها در A. platanoides دیده شد که دیواره کاملاً مواج داشت. دیواره نسبتاً مواج فقط در A. negundo دیده شد و در سایر آرایه‌ها دیواره سلولی صاف و مستقیم مشاهده شد. تیپ سلول‌های همراه روزنه در همه آرایه‌ها آنموسیتیک بود درحالی‌که در A. mazandaranicum تیپ پاراسیتیک کاملاً متمایز و غالب بوده است. کرک‌ها در همه آرایه‌های واجد کرک، ساده و بدون انشعاب بودند که از نظر اندازه به دو گروه دارای کرک ­های کوتاه و دارای کرک‌هایی بلند قابل تفکیک هستند. در هیچیک از صفات ریختی گرده نظیر شکل گرده (Isopolar کشیده یا Prolate تا کروی یا spheroidal)، تزیینات اگزینی (شیاردار یا Striate)، فرم شکافهای گرده (Colpi) و حتی تعداد شکاف‌های گرده (سه شکاف-حفره‌ای Tricolporate) تمایز اختصاصی منحصر به آرایه خاصی مشاهده نشد.
نتیجه‌گیری کلی: نتایج تحقیق حاضر نشان داد، صفات ریزریختی برگ می‌تواند به حل مشکلات ردهبندی جنس افرا کمک کند. اما ریختشناسی و نوع گرده برای این جنس چنین قابلیتی را ارائه نمی‌دهد. در کل تمایز صفات اپیدرم میان آرایه‌های جنس افرای مورد مطالعه نشان داد که سطح زیرین برگ، دارای مشخصه‌های اپیدرمی مفیدی بهخصوص از نظر مومهای اپیکوتیکولی است که می‌تواند نقش مهمی در طبقه‌بندی، توصیف و تعیین حدود آرایه‌ها ایفا نموده و به‌عنوان ابزاری مفید در سیستماتیک گیاهی استفاده شود.

 

داود کرتولی نژاد، ایمان صاحب علم،
دوره ۱۲، شماره ۲ - ( پاییز و زمستان ۱۴۰۳ )
چکیده

چکیده مبسوط
مقدمه و هدف: امروزه رشد فزاینده جمعیت کلان‌شهرها، توسعه صنعتی در این شهرها و نیاز به گسترش فضاهای سبز شهری و کمربند سبز شهری، توجه مدیران را به استفاده و کاشت گونههای درختی چندمنظوره بیش از پیش جلب نموده است. در بسیاری از کشورهای پیشرفته، کاربرد کودهای شیمیایی در عرصه‌های فضای سبز، پارک‌ها، کشاورزی، باغداری و فضاهای سبز شهری منسوخ شده است. از مهم‌ترین دلایل این امر می‌توان به اثرات نامطلوب زیست‌محیطی، تخریب تعادل شیمیایی و بافت خاک، برهم‌زدن اکولوژی جوامع فون و فلور و آلودگی آب‌های شیرین اشاره کرد. بههمین دلیل استفاده از انواع کودهای آلی به‌عنوان یکی از راهکارهای مهم در بهبود تولیدات باغی و زراعی و کاهش خطر بروز آلودگیهای محیطی به‌ویژه آلودگی منابع آب‌های سطحی و زیرزمینی موردتوجه قرار گرفته است. هیومیک اسید یکی از مهم‌ترین انواع کودهای آلی است که نوعی اسید آلی تثبیت شده و از ترکیبات اصلی هوموس است که خود از فراوان‌ترین ترکیبات آلی در طبیعت محسوب می‌شود. استفاده از هیومیک اسید برای گیاهان میتواند به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم موجب رشد بهتر گیاهان شود و بدینصورت میزان تولید را افزایش داده و کیفیت محصول را نیز بهبود بخشد؛ بنابراین پژوهش حاضر به‌منظور امکان‌سنجی تقویت مولفه‌های رویشی و زنده‌مانی نهالهای توت سفید به‌عنوان پرکاربردترین گونه درختی جهت کاشت در کمربند سبز مشهد تحت تأثیر استفاده از کود هیومیک اسید و کود حیوانی صورت پذیرفت.
مواد و روش‌ها: برای انجام این تحقیق، نهال‌های دوساله و هم اندازه توت به‌صورت ریشه لخت تهیه گردید. سپس به بسترهای آماده شده در نهالستان کمربند سبز مشهد جهت کاشت به‌صورت گودالی و با فواصل کاشت ۱/۵×۱/۵ متر در قالب طرح کاملاً تصادفی منتقل گردیدند. در ۵ کرت آزمایشی مجزا، خاک نهالستان با کود حیوانی بهطور کامل و یکنواخت مخلوط گردید. سپس در دو کرت علاوه بر کود حیوانی مزبور، کود هیومیک اسید بهشکل محلول و بهترتیب با غلظت‌های۵۰ و ۳۰۰ میلی‌گرم در لیتر به خاک اضافه و مخلوط شد. در دو کرت دیگر نیز، محلول‌پاشی بر سطوح برگ نهال‌ها با غلظت‌های ۵۰ و ۳۰۰ میلی‌گرم در لیتر در ابتدای فصل رویش انجام گرفت. برای نهال‌های کرت پنجم نیز فقط تیمار کود حیوانی در نظر گرفته شد. ۱۰ نهال به‌عنوان تکرار برای هر تیمار مورد بررسی قرار گرفت. نهال‌ها پس از کاشت و شمارهگذاری در ابتدا و انتهای دوره به‌منظور محاسبه رویش اندازهگیری و در طی یک دوره رویشی ۶ ماهه بهطور یکنواخت آبیاری شدند. پس از گذشت شش ماه از اعمال تیمارها، خصوصیات رویشی و فیزیولوژیکی نهال از جمله ارتفاع نهال، قطر یقه، طول ریشه، تعداد برگ و شاخه، وزن خشک اندام هوایی و ریشه، مقدار تبادلات گازی، شدت فتوسنتز و زنده‌مانی نهالها اندازهگیری و مورد مقایسه آماری قرار گرفت. بهمنظور اندازهگیری زیتوده، نهال‌ها بهدقت از خاک خارج شده و پس از شستوشوی خاک اطراف ریشه و شمارش تعداد شاخه و برگ، هر نهال به دو قسمت ریشه و ساقه تقسیم شد. سپس در دمای ۷۰ درجه سانتیگراد بهمدت ۴۸ ساعت خشک شده و با ترازوی دیجیتال توزین شدند. در نهایت، داده‌ها در قالب طرح کاملاً تصادفی آنالیز و میانگین آنها با استفاده از آزمون توکی مورد مقایسه آماری قرار گرفت. اندازهگیری میزان تبادلات گازی (هدایت روزنهای) و نرخ فتوسنتز در هوای آزاد و تحت شرایط طبیعی دما، نور و رطوبت نسبی هوا با دستگاه قابل‌حمل اندازهگیری تبادلات گازی انجام گرفت. برای این منظور از هر تکرار ۶-۳ برگ بالغ انتخاب شد. تمام اندازه‌گیری‌ها بین ساعت ۹ تا ۱۲ صبح در یک روز آفتابی با شدت نور ۱۴۰۰ میکرومول بر مترمربع در ثانیه انجام شد.
یافته‌ها: نتایج نشان داد تیمار هیومیک اسید با غلظت ۳۰۰ میلی‌گرم در لیتر اضافه شده به خاک باعث ایجاد بیشترین مقادیر میانگین متغیرها شده است؛ بهطوریکه بیشترین مقدار رویش قطری (mm ۳/۲)، رویش ارتفاعی نهال (cm ۳۵/۱)، تعداد برگ (۴۵)، تعداد شاخه (۱۶)، وزن خشک ریشه (g ۳۱/۳) و اندام‌های هوایی (g ۳۸/۱) در تیمار مزبور شده است. مقایسه میانگین متغیرهای فیزیولوژیک نظیر شدت فتوسنتز (μmol m s ۱۴/۵)، نرخ هدایت روزنه‌ای (mol m s ۰/۲۳) نیز نشان داد که تیمار هیومیک اسید با غلظت ۳۰۰ میلی‌گرم در لیتر اضافه شده به خاک بیشترین مقدار را داشته است. پس از آن، تیمار هیومیک اسید ۵۰ میلی‌گرم در لیتر اضافه شده به خاک و سپس محلول پاشی با هیومیک اسید ۳۰۰ میلی‌گرم بر لیتر اثرات بهتری نسبت به سایر تیمارها نشان دادند. در کل افزایش هیومیک اسید در خاک عملکرد بهتری را نسبت به محلول‌پاشی بر سطح برگ نهال‌های توت سفید داشته است. در تمامی متغیرهای ارزیابی شده، کود حیوانی، کمترین میانگین را ایجاد نمود.
نتیجه‌گیری: قابل ذکر است که اثرات مثبت هیومیک اسید در رویش و زی‌توده گیاهان به افزایش قابلیت جذب آب و مواد غذایی توسط گیاه و از طرف دیگر اثرات شبه هورمونی آن برای گیاهان نسبت داده می‌شود. بر اساس نتایج تحقیق حاضر و با توجه به اثرات مثبت هیومیک اسید بر بهبود ویژگیهای رویشی و نیز شدت فتوسنتز نهالهای گونه توت و تأثیر معنی‌دار بر افزایش زیست‌توده (متغیرهایی نظیر تعداد برگ، تعداد شاخه، رشد طولی نهال، رشد قطری، رشد ریشه و اندام‌های هوایی)، افزودن کودهای هیومیک اسید به خاک در زمان نهال‌کاری با گونه توت سفید در فضاهای سبز شهری، باغداری و کمربندهای سبز شهرها بسیار توصیه می‌شود.



صفحه ۱ از ۱     

کلیه حقوق این وب سایت متعلق به بوم‏شناسی جنگل‏های ایران می‌باشد.

طراحی و برنامه نویسی: یکتاوب افزار شرق

© 2025 CC BY-NC 4.0 | Ecology of Iranian Forest

Designed & Developed by: Yektaweb