دوره 10، شماره 20 - ( پاییز و زمستان 1401 1401 )
جلد 10 شماره 20 صفحات 42-33 |
برگشت به فهرست نسخه ها
دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
چکیده: (1761 مشاهده)
چکیده مبسوط
مقدمه و هدف: در میان بومسازگان های متنوع در روی خشکی های زمین، بومسازگان جنگل با میزبانی مجموعهای از فرآیندهای پیچیده اکولوژیکی باعث شکل گیری و جریان مستمر کارکردها و خدماتی می شوند که به اشکال مستقیم و غیرمستقیم در حیات اقتصادی و یا معاش انسانی نقش آفرین هستند، که حفظ و نگهداری آن باید هدف اساسی فعالیت های انسان قرار گیرد.کارکردهای بومسازگان جنگل بر اساس متداولترین و جامعترین طبقه بندی کالاها و خدمات بوم سازگان به چهار طبقه کارکرد تنظیمی، کارکرد اطلاعاتی، کارکرد تولیدی و کارکرد زیستگاهی تقسیم می شوند. این کارکردها و خدمات رایگان نیستند و ارزش و بهای اقتصادی نهفته ای دارند. در صورتیکه این خدمات رایگان تلقی شوند بومسازگان جنگلی مورد بهره برداری بی رویه قرارمی گیرند.
مواد و روش‌ها: بومسازگان جنگل بعنوان یک منبع طبیعی ارزشمند، کارکردها و خدمات مختلفی را برای بشر فراهم میکند که بررسی نقش و اهمیت آنها از اهداف این پژوهش است. به منظور نیل به این هدف تکنیکهای تصمیمگیری چند معیاره شامل تحلیل نسبت ارزیابی وزندهی تدریجی (SWARA) به منظور محاسبه وزن کارکردهای بومسازگان جنگل، مدل مجموع ساده وزین (SAW)، ارزیابی نسبت جمعی (ARAS) و تکنیک ترجیحات بر اساس مشابهت به راه حل ایده‌آل (TOPSIS) برای اولویت بندی کارکردها استفاده شده است. در این مطالعه داده های پژوهش به صورت پیمایش میدانی، نمونه گیری تصادفی و با تکمیل پرسشنامه توسط 150 خانوار بومی حاشیه بوم سازگان جنگلی شیاده و دیوا در شهرستان بابل استان مازندران استخراج گردید تا نمایان شود کدام یک از کارکردهای بومسازگان جنگلی شامل کارکردهای تنظیمی، زیستگاهی، تولیدی و اطلاعاتی دارای اهمیت بیشتری برای جوامع بومی منطقه می باشد.
یافته‌ها: تجزیه و تحلیل یافته های وزن دهی کارکردهای بومسازگان جنگلی شیاده و دیوا با استفاده از تکنیک SWARA نشان داد که کارکردهای تنظیمی، اطلاعاتی، زیستگاهی و تولیدی به ترتیب با کسب وزنه ای 0/4623، 0/2211، 0/1685 و 0/1481 بیشترین وزن را به خود اختصاص داده اند.
نتیجه گیری:براساس نتایج بدست آمده از اولویت بندی کارکردهای بوم سازگان جنگلی منطقه با مدل های SAW، ARASو TOPSIS کارکردهای تنظیمی و اطلاعاتی در اولویت بالاتری نسبت به سایر کارکردها قرار گرفتند. پیشنهاد می شود با توجه به اهمیت حفظ جنگلهای این منطقه برنامه ریزی مناسب تر و تحقیقات بیشتر توسط سازمان های ذیربط جهت حفاظت بوم سازگان جنگلی آن صورت پذیرد.
مقدمه و هدف: در میان بومسازگان های متنوع در روی خشکی های زمین، بومسازگان جنگل با میزبانی مجموعهای از فرآیندهای پیچیده اکولوژیکی باعث شکل گیری و جریان مستمر کارکردها و خدماتی می شوند که به اشکال مستقیم و غیرمستقیم در حیات اقتصادی و یا معاش انسانی نقش آفرین هستند، که حفظ و نگهداری آن باید هدف اساسی فعالیت های انسان قرار گیرد.کارکردهای بومسازگان جنگل بر اساس متداولترین و جامعترین طبقه بندی کالاها و خدمات بوم سازگان به چهار طبقه کارکرد تنظیمی، کارکرد اطلاعاتی، کارکرد تولیدی و کارکرد زیستگاهی تقسیم می شوند. این کارکردها و خدمات رایگان نیستند و ارزش و بهای اقتصادی نهفته ای دارند. در صورتیکه این خدمات رایگان تلقی شوند بومسازگان جنگلی مورد بهره برداری بی رویه قرارمی گیرند.
مواد و روش‌ها: بومسازگان جنگل بعنوان یک منبع طبیعی ارزشمند، کارکردها و خدمات مختلفی را برای بشر فراهم میکند که بررسی نقش و اهمیت آنها از اهداف این پژوهش است. به منظور نیل به این هدف تکنیکهای تصمیمگیری چند معیاره شامل تحلیل نسبت ارزیابی وزندهی تدریجی (SWARA) به منظور محاسبه وزن کارکردهای بومسازگان جنگل، مدل مجموع ساده وزین (SAW)، ارزیابی نسبت جمعی (ARAS) و تکنیک ترجیحات بر اساس مشابهت به راه حل ایده‌آل (TOPSIS) برای اولویت بندی کارکردها استفاده شده است. در این مطالعه داده های پژوهش به صورت پیمایش میدانی، نمونه گیری تصادفی و با تکمیل پرسشنامه توسط 150 خانوار بومی حاشیه بوم سازگان جنگلی شیاده و دیوا در شهرستان بابل استان مازندران استخراج گردید تا نمایان شود کدام یک از کارکردهای بومسازگان جنگلی شامل کارکردهای تنظیمی، زیستگاهی، تولیدی و اطلاعاتی دارای اهمیت بیشتری برای جوامع بومی منطقه می باشد.
یافته‌ها: تجزیه و تحلیل یافته های وزن دهی کارکردهای بومسازگان جنگلی شیاده و دیوا با استفاده از تکنیک SWARA نشان داد که کارکردهای تنظیمی، اطلاعاتی، زیستگاهی و تولیدی به ترتیب با کسب وزنه ای 0/4623، 0/2211، 0/1685 و 0/1481 بیشترین وزن را به خود اختصاص داده اند.
نتیجه گیری:براساس نتایج بدست آمده از اولویت بندی کارکردهای بوم سازگان جنگلی منطقه با مدل های SAW، ARASو TOPSIS کارکردهای تنظیمی و اطلاعاتی در اولویت بالاتری نسبت به سایر کارکردها قرار گرفتند. پیشنهاد می شود با توجه به اهمیت حفظ جنگلهای این منطقه برنامه ریزی مناسب تر و تحقیقات بیشتر توسط سازمان های ذیربط جهت حفاظت بوم سازگان جنگلی آن صورت پذیرد.
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
اکولوژی جنگل
دریافت: 1399/11/10 | پذیرش: 1400/4/14 | انتشار: 1401/8/1
دریافت: 1399/11/10 | پذیرش: 1400/4/14 | انتشار: 1401/8/1
فهرست منابع
1. Afzali, Z., R. Mohammad, Z. Mehrjerdi and S. Nabiyan. 2019. Prioritizing Allocation of Water Resources of Jiroft Dam under Drought Approach by Fuzzy Technique Order-Preference by Similarity to Ideal Solution (FTOPSIS), Journal of Irrigation and Water Engineering, 11(33): 112-124 (In Persian).
2. Amirnejad, H. and S. Hosseini. 2020. The Role and Importance of the River Ecosystem Functions Using Multi Criteria Decision Making Models (Case Study: Tajan River in Sari City). Journal of Irrigation and Water Engineering, 11(42): 36-97(In Persian).
3. Anonymous. 2013. Lafore Forestry Plan Booklet. Consultant Engineer of Nature and Resources Sustainability, 156 pp.
4. Asgharpour, M. 2003. Multi-criteria Decision Making and Operations Research Theory. University of Tehran Press, 225 pp (In Persian).
5. Bishop, J.T. 1999. Valuing forests: A Review of method and application in developing countries. International Institute for Environment and Development (IIED). 53-67. London: WC1 ODD, U.K.
6. Chaikaew, P., A. Hodges and S. Grunwald. 2017. Estimating the Value of Ecosystem Services in a Mixed-use Watershed: A Choice Experiment Approach. Journal of ecosystem services and management, 23: 228-237. [DOI:10.1016/j.ecoser.2016.12.015]
7. Costanza, R., R. D'Arge, R. De Groot, S. Farber, M. Grasso, B. Hannon, K. Limburg, S. Naeem, R.V. O'Neill, Paruelo, R.J. Raskin, P. Sutton and M. Van Den Belt. 1997. The value of the world's ecosystem services and Natural Capital, Nature, 387: 253-260. [DOI:10.1038/387253a0]
8. De Groot, R., S. Alkemade, R. Braat, L. Hein and L. Willemen. 2010. Challenges in Integrating the Concept of Ecosystem Services and Values in Landscape Planning, Management and Decision Making. Ecological Complexity, 7: 260-272. [DOI:10.1016/j.ecocom.2009.10.006]
9. De Groot, R., L. Brander and S. Ploeg. 2012. Estimates of the value of ecosystems and their services in monetary units. Ecosystem Services, 1: 50-61. [DOI:10.1016/j.ecoser.2012.07.005]
10. De Groot, R.S., M.A. Wilson and R.M.J. Boumans. 2002. A Typology for the Classification, Description and Valuation of Ecosystem Function, Goods and Services. Ecological Economics, [DOI:10.1016/S0921-8009(02)00089-7]
11. 41: 393-408.
12. Ghomi, A., M. Akbarinia, S.M. Hosseini, T. Mohammad Hassan and K. Hannes Ditter. 2021. Prioritizing of the Hyrcanian Proposed Sites for Inscription on the UNESCO'S World Heritage List by use of Decision Making Methods. Ecology of Iranian Forest, 8(16): 90-102 (In Persian).
13. Hosseini, S. 2016. Evaluation and Evaluation of Ecological, Economic and Social Functions of National Parks (Case study: Kiasar National Park), PhD thesis in Natural Resources and Forestry Engineering, Faculty of Natural Resources, Sari University of Agricultural Sciences and Natural Resources, 174 pp.
14. Jaafarzadeh Haghighi Fard, N., S.M. Lari Baghal and Z. Quaid Rahmat. 2012. Entropy and
15. Multi-Criteria Decision Making Techniques Used in Saw Risk Assessment: Case Study of Imam Khomeini Port Berths Dredged. Gentashapir bi-monthly Research Journal, 29-39.
16. Kersuliene, V., E.K. Zavadskas and Z. Turskis. 2010. Selection of Rational Dispute Resolution Method by Applying New Step‐Wise Weight Assessment Ratio Analysis (SWARA). Journal of business economics and management, 11(2): 243-258. [DOI:10.3846/jbem.2010.12]
17. Khosh Akhlaq, R., M. Nazari, A. Sharifi, H. Matinkhah and F. Kambakhsh. 2009. Economic Analysis of Optimal Utilization of Northern Forests (Series 16 of Shafarood Basin). Agricultural Economics and Development, (66): 115-138.
18. Koschke, L., C. Furst, S. Frank and F. Makeschin. 2012. A Multi-Criteria Approach for an Integrated Land-Cover-Based Assessment of Ecosystem Services Provision to Support Landscape Planning. Ecological indicators, 21: 54-66. [DOI:10.1016/j.ecolind.2011.12.010]
19. Mahmoudi, B. and J. Feghhi. 2016. Identifying, Classifying and Prioritizing the Ecosystem Functions of the Country's Forests. Forest Resources Planning Journal, 2: 56-46(In Persian).
20. Mashayekhi, Z. 2007. Economic Evaluation of Zagros Forest Ecosystems in Rapid Runoff Reduction as an Environmental Service (Case study: Bazaft forests of Chaharmahal and Bakhtiari province), M.Sc. Thesis, Faculty of Natural Resources, University of Tehran,136 pp (In Persian).
21. Millennium Ecosystem Assessment. 2005. Ecosystems and Human Well-being: Synthesis. Island Press, World Resources Institute, Washington, D.C, 155 pp.
22. Mobarghai, N. 2008. Presenting and Applying Spatial Valuation Model of Forest Ecosystem Services Using Geographic Information System (Case Study: Khairud Forests near Nowshahr), PhD Thesis, Department of Environmental Planning and Management, Faculty of Environment, University of Tehran, 210 pp (In Persian).
23. Momeni, M., M. Sarafi and M. Qhasemi. 2004. The structure, cultural function and the necessity management in big city such as Mashahad, journal of geography and Development, 1: 13-38.
24. Montazer Hojjat, A. and B. Mansouri. 2014. Valuing the Economics of Environmental Benefits, Iranian Journal of Applied Science, 5(18): 269-243(In Persian).
25. Niazi, N. and R. Malik Nia. 2014. Prioritization of Functions of Middle Zagros Forests using Classical and Fuzzy AHP Analysis (Case study: Kakarzai forests of Khorramabad). Natural Ecosystems of Iran, 4 (1): 45-57 (In Persian).
26. Paroon, S. and A. Esmaeili. 2010. Non- Market Valuation of Mangrove Forest in Hormozgan Province. Agricultural Economics & Development, 24(2): 162-168.
27. Pirkia, M., A. Fallah, H. Amirnejad and J. Mohamadi. 2018. The Identification and Prioritization of Criteria and Indicators for Assessment of Multiple Ecosystem Services using of Multi-Criteria Decision Making Techniques Entropy and TOPSIS in Darabkola Watershed. Journal of Ecosystems of Iran, 9(3): 45-57 (In Persian).
28. Skulmoski, J., F. Hartman and J. Krahn. 2007. The Delphi Method for Graduate Research, Journal of Information Technology Education, 6: 123-132. [DOI:10.28945/199]
29. Soule, M.E. 1983. Application of Genetics and population Biology. U.S.S.R/UNESCO/UNEP.
30. Tupenaite, L., E. Zavadskas, K. Kaklauskas, A.Z. Turskis and M. Seniut. 2010. Multiple Criteria Assessment of Alternatives for Built and Human Environment Renovation. Journal of Civil Engineering and Management, 16(2): 257-266. [DOI:10.3846/jcem.2010.30]
31. Wang, T.C. and T.H. Chang. 2007. Application of TOPSIS in Evaluating Initial Training Aircraft under a Fuzzy Environment. Expert systems with Applications, 33 pp. [DOI:10.1016/j.eswa.2006.07.003]
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |